Eimreiðin - 01.10.1928, Síða 84

388
RÍKIÐ OQ BÆKURNAR
EIMREIDIN
mál á þann hátt, að ekhi sé tekið fult tillit til andlegra verð-
mæta, og reikningsdæmið er í því fólgið, hvernig bezt verði
séð fyrir framleiðslu og markaði góðra bóka. Það er senni-
legt, að vinna megi að því enn betur en orðið er að auka
bókaútbreiðsluna, auk þess sem markaðurinn ætti að víkka
með vaxandi fólksfjölda. En það er ekki nóg, að bókaútgáfan
ein sé aukin, ef ekki myndast jafnframt aukin lestrarlöngun,
aukinn kaupvilji og kaupgeta fólksins. Það getur verið nauð-
synlegt eða réttlætanlegt, að gefa út strangvísindaleg verk eða
sérfræðilegar rannsóknarskýrslur án tillits til markaðsins eða
án tillits til annara lesenda en fámenns sérfræðingahóps. En
bókaútgáfu, sem ætluð er almenningi, leikum og lærðum,
verður fyrst og fremst að miða við markaðsmöguleikana,
lestrarþörfina og kaupgetuna, að minsta kosti meðan eitthvert
þessháttar þjóðskipulag er v.ið lýði (kapitalistiskt eða social-
istiskt), að borgararnir séu látnir nokkurnveginn sjálfráðir um
það, hvað þeir lesa og kaupa. Það er gagnslítið að gefa út
slíkar bækur til þess eins að hlaða þeim uppundir rjáfur á
einhverju skemmulofti, ef fáir eða engir vilja eða geta lesið
þær. Rikisforlagið, sem samkvæmt áliti Kristjáns Aibertson
á að vera rekið með nokkurum hagnaði, en frjálsum áskrift-
um, verður því háð markaðsástandi og almennu árferði eins
og önnur útgáfufyrirtæki. Það er þá rétt að athuga reksturs-
horfur slíks ríkisforlags, sem Kristján Albertson gerir ráð fyrir.
Fjárhagsáætlun ríkisforlagsins er í stuttu máli þessi hjá hr.
Kristjáni Albertson: Árlega eru gefnar út 18 15 arka bækur,
eða 270 arkir alls, og kosti hver örk 500 kr. upp og ofan
(ritlaun, pappír, prentun, hefting), og hyggur hann að það sé
»ríflega reiknað*, en kveðst þó ekki hafa gert ráð fyrir kostn-
aði við »stjórn forlagsins, skrifstofuhald, útsendingu bóka o. s.
frv.«, en segir, að »mikil yrði sú upphæð aldrei«. Hann telur
allan útgáfukostnaðinn 135 þúsund krónur á ári, er ríkið aetti
að leggja fram. Hver bók yrði seld áskrifendum fyrir 2 krónur
(en hærra í lausasölu) og helmingsáskrifendum fyrir hálft
verð. Hann gerir ráð fyrir 4 þúsund áskrifendum fyrst (oS
er ólíklegt, að svo margir fáist), og yrðu þá tekjur forlagsins
144 þúSt kr. á ári, eða 9 þús. krónum hærri en kostnaðurinn.
Það er sjálfsagt, að menn hafi þessa rekstursáætlun í huga
alveg óbjagaða frá sjónarmiði tillögumannsins sjálfs. En svo
er líka sjálfsagt að prófa hana og það því fremur sem hann
hefur bersýnilega ekki gert það sjálfur.
Algildur mælikvarði er ekki til á það, hvað bækur eisa
að kosta. Við ákvörðun sanngjarns bókaverðs kemur marSt
til greina, prentkostnaður, pappírsverð, ritlaun, rekstursfjárkjpr,
söluhorfur, sölulaun o. s. frv. Þetta breytist frá ári til arS