Eimreiðin - 01.07.1930, Blaðsíða 20

228
ÞÝZK SKÁLD
EIMREIÐiN
þjóðfélagi á snillin, ágætið, fegurðin, krafturinn hvergi frið-
land. Zivilisation táknar hnignun, eyðileggingu alls þroska og
vaxtar mannkynsins. Frá rússnesku skáldunum Tolstoj og
Dostojevski kom einnig hörð árás á borgaralega menningu.
Qegn henni tefldu þeir innri menningu (kultur), trú og
kærleika.
Það er ekki nóg að hugsa sem svo, að Thomas Mann hafi
orðið fyrir áhrifum frá þessum snillingum. Menn verða að
skilja, að hann hefur lifað hugsanir þeirra og verk. Hann
hefur blandað blóði við þá, orðið líf af þeirra lífi. Andi þeirra
lifir áfram í verkum hans, þar má heyra raddir þessara
manna, sjá lífsskoðanir þeirra heyja baráttu. Það er óhjá-
kvæmilegt að gera sér þetta ljóst. Með því er ekki geri lítið
úr borgaralegu uppeldi hans né foreldraarfinum, insta kjarn-
anum í eðli hans og verkum. Á hitt ber einmitt að líta, að
samtímis því að borgaramenningin er vegin og léttvæg fundin
af mestu skáldum aldarinnar, kemur fram úr borgarastéttinni
borgari og skáld, maður, sem felur í sér tvær höfuðands.tæður
samtímans. Afstöðu hans er mjög merkilegt að veita athygli.
Hér verður einkum leitast við að varpa ljósi á hana.
Thomas Mann gat ekki tekið undir með þeim, sem réðust
á menningu borgaranna. Eins og hann sjálfur hafði kynst
henni, fanst honum hún langt frá því að vera ímynd hrörn-
unar og hnignunar með mannkyninu. Fyrir Nietzsche höfðu
mikilmennin, snillingarnir, listamennirnir, skáldin verið fulltrúar
hins sanna lífs. Fyrir Thomas Mann verða það aftur á móti
borgararnir: hinir lífsglöðu, hamingjusömu, einföldu, einlyndu,
hraustu og heilbrigðu. Þeirra er lífsmagnið, fjörið; það eru
þeir, sem í raun og veru lifa lífinu. Með augum Schopen-
hauers leit hann á listamanninn sem viljalausan, hlutlausan
áhorfanda lífsins. En slíkan mann gat hann ekki tilbeðið.
Listin sem áhorfandi Iífsins gat ekki orðið fagnaðarboðskapur
fyrir hann. Skáldin og listamennirnir verða í verkum hans
ímynd hnignunar, sjúkdóms og dauða. Að áliti Thomasar
Manns er borgaramenningin ekki lífinu fjandsamleg, þvert á
móti: þar vaxa menn og þroskast eðlilega, spretta eins og
jurt, þar lifa menn. Hnignun borgaramenningarinnar táknar
upplausn hamingjunnar, upplausn lífsins.