Eimreiðin - 01.07.1930, Side 24

232
ÞVZK SKÁLD
EIMREIÐIN
og list, hjá Mann við borgaramenning þá, er hann kyntist í
æsku, saknar og þráir.
Thomas Mann er af tveim heimum. Það urðu örlög hans
að vera bæði borgari og skáld. Það skapar hina merkilegu
afstöðu hans. Hann sér borgarann með augum skáldsins,
skáldið með augum borgarans. Milli þeirra var djúp síaðfest í
samtíma hans, styrjöld var háð milli heimanna tveggja. Hom
ekki Thomas Mann eins og kallaður til þess að brúa djúpið,
til þes9 að sætta heimana? Gat hann ekki komið á sáttum
milli borgarans og skáldsins og sál hans á þann hátt eignast
samræmi, fyllingu og frið? Sögur hans gefa svar við þessum
spurningum. Hann hefur skapað þar borgara svo heilbrigða
og hamingjusama, að »þeir hafa ekki þurft andans við«. Og
hann hefur skapað andans menn, sem borið hafa »ofurlitla
fyrirlitningu« fyrir borgurunum, enda þótt þeir hafi þráð þá.
í hinni frægu smásögu Tonio Krögev eru Hans Hansen
og Ingeborg Holm ímynd lífsins, ágætustu borgara. Bæði eru
þau fögur, ljóshærð og bláeyg, lífsglöð og áhyggjulaus, ein-
föld og hamingjusöm, í sátt við guð og menn. Tonio Kröger,
draumabarnið, skáldið, elskar þau Hans og Ingu, sökum feg-
urðar þeirra og af því þau eru andstæður hans í hvívetna.
Hann þráir kosti þeirra, en þeirra rödd er ekki hans rödd,
þeirra vegir og hans geta aldrei legið saman. Hann skilur
þau, en þau ekki hann. Oft finst honum hégómi að vera að
yrkja, en hann getur ekki látið af því — hann er einu sinni
þannig gerður. Og hann yfirgefur æskustöðvarnar, Hans og
Ingu — og verður frægt skáld. Löngu síðar, að vorlagi,
verður listamanni, vini hans, á að blóta vorinu, er geri menn
ölvaða og ringlaða, ófæra til starfa. Hann flúði undan vorinu
inn í kaffihús. Vorið kveikti ekki síður í sál Tonios, en hann.
fór ekki með vini sínum inn í kaffihúsið. En þessi atburður
fær honum mikilla heilabrota og áhyggju. Annars vegar hlýtur
hann að dást að viljaþreki vinar síns, hins vegar vekur við-
bjóð hans sú list, er verður að loka öllum dyrum, sem vita
út til ljóssins og lífsins. Og sú spurning vaknar í hug hans,
hvort listamennirnir, skáldin, sé í raun og veru menn. Þráin
til lífsins tendrast í hjarta hans að nýju, heitari en nokkru
sinni fyr. Hann unir ekki lengur skáldskap sínum, verður að