Eimreiðin - 01.07.1930, Síða 32

'240
FLAKK
eimreiðin
Að neðanverðu voru þeir í svokölluðu skothaldi. Var það
klakaþæfð prjónabrók, sem upphaflega hafði verið hvít, en
orðin grámórauð af elli og óþrifnaði, og fyrst notuð sem
nærbrók. En nú voru þeir í henni einni fata. Margir þessara
manna tóku tóbak í nefið, og það mikið er þeir gátu, en
enginn var vasi á brókinni eða burunni — alt var geymt í
barminum — og enn síður vasaklútur. Urðu þeir því að snýta
sér með berum fingrunum, sem þeir þurkuðu svo á brókinn:
utan lærs. Var því líkast sem þeir hefðu »flórlæri«, eins og
eldishestar höfðu í þá daga.
Þá var fólk, er hljóp úr vistum, einungis til að halda sér
uppi á flakki bæ frá bæ, ýmist undir einhverju yfirskini, eða
engu. Um eina þess háttar flökku-kvensnift árið 1841 eða ’42
er til greinileg frásögn í kvæði, er orkt hefur samtíðarmaður,
Jón Ofeigsson bóndi á Bergvaði í Hvolhrepp. — Það býli
er nú í eyði.
Stúlku-kind þessi hét Kristín Högnadóttir og var vistráðið
hjú í Vestra Fróðholti á Bakkabæjum, sem kallað er, en þeir
tilheyra Rangárvallahreppi í Rangárvallasýslu.
Bragur þessi lýsir vel flakkinu um miðja síðustu öld og
afstöðu almennings til þess og afskiftum kirkjunnar af því,
ennfremur meðferð yfirvaldanna á flökkufólki því, er þau voru
neydd til að skifta sér af. Eg lærði hann ungur að aldri. Auk
þess hef ég haft til samanburðar handrit fræðimannsins Guð-
mundar Guðmundssonar, fyrv. bóksala á Eyrarbakka, sem
hafði skrifað upp mestan hluta bragsins fyrir löngu síðan, og
geymt uppskriftina í hinu mikla og vandaða alþýðukveðskapar-
safni sínu.
Fyrstu fimm vísurnar eru svona:
Liljur klæða Ijái eyra,
líka mega pillar heyra,
hvernig ferðin heppnaðist.
Því óráðin vildi ei vera,
vistar loforð að fullgera,
það mér heldur þóknaðist.
Bændur húsa beiddi leyfis.
Brátt ég hugði mér til hreyfis,
að við þau skyldi verða laus.
Fékk að láni fat og peysu,
— fáir reikna mér það hneisu,
ein mér léði húfu á haus.
Svo fór ég í sokka bláa,
sem ein léði — mín var þága, ■
því ég klæðaþilju bað;
hendur þvoði og hálft andlitið,
hitt var ekki mjög útskitið.
Varð ég sjálf að vita það.