Eimreiðin - 01.07.1930, Síða 70

278
EUGENE O’NEILL
eimreiðin:
Þetta vita allir og viðurkenna. Hitt hafa Evrópumenn oft
borið Ameríkumönnum á brýn, að þeir eigi enga menningu
nema vélamenninguna, ef menningu skyldi kalla. Þeir eigi
hvorki neinar bókmentir né listir, jafnvel í vísindum séu þeir
efíirbátar Evrópu.
Eflaust er mikið hæft í þessu. Það er margreynt, að blóma-
aldir í listum og vísindum renna þá fyrst upp yfir þjóðirnar, er
þær hafa náð fullum líkamsþroska, ef svo má að orði kveða,
En Ameríkumenn sýnast nú hafa bernskuárin að baki, og því er
án efa mikils af þeim að vænta í framtíðinni á þessum sviðum.
Rágnar E. Kvaran hefur í merkilegri ritgerð »Um bíl og
stíU1) vakið athygli á því, hve hin sérkennilega nýja ameríska
menning speglast fullkomlega í nýtízku bílunum og skýja-
sköfunum í stórborgum Ameríku. Og hver sem reikar um
stræti New Vork-borgar og sér húsin rísa stall af stalli eins
og risavaxnar hamraborgir — honum fær ekki dulist sú regin-
fegurð, er búið getur með þessum byggingarbáknum, ef list-
fengur maður hefur með farið. Annars minti mig þessi stalla-
stíll á ekkert fremur en Einar ]ónsson og stalla hans, og
hefur þó viðkvæðið verið, að hann hafi lært af fjöllunum heima.
Amerískar bókmentir munu til skamms tíma ekki hafa verið
í miklum metum, og það hvorki austan hafs né vestan. Það
væri því ekki að undra, þótt Islendingar hefðu heyrt fátt eitt
af amerískum bókmentum og rithöfundum. Einstaka nöfn eru
auðvitað vel þekt, eins og t. d. Poe, Jack London, Upton
Sinclair o. s. frv. Um nútíðarhöfunda mun annars helztan
fróðleik að sækja í deiluritgerðir þeirra Laxness og Ríkarðar
Becks (Alþýðublaðið, Heimskringla og Lögberg). Sannast á
þeim að sínum augum lítur hver á silfrið. Annar segir: lista-
manninn verður að meta eftir ///sgildi verka hans, hinn: eftir
//s/gildi þeirra; með öðrum orðum: »listin fyrir lífið* eða »listin
fyrir listina*. Hér verður ekki reynt að segja frá amerískum
bókmentum í heild. En hins langaði mig til að vekja athygli'
á einum nútíma höfundi, er getið hefur sér góðan orðstír,
bæði heima og erlendis — austan hafs.
Þessi maður er leikritaskáldið Eugene O’Neill.
1) Eimreiöin 1929, 108 — 127.