Eimreiðin - 01.07.1930, Blaðsíða 81

œimreiðin
EUGENE O’NEILL
289
Lazarus hefur fengið að líta bak við tjöld tilverunnar og
nýtt sjónarmið hefur opnast honum. Alheimurinn gjörvallur er
líf, það sem vér köllum lifandi og dautt er ekki annað en
tveir fletir á sama gimsteininum. Þetta vita menn ekki alment
og lifa því í sífeldum ótta við dauðann. En Lazarus veit, að
dauðinn er dauður, alt er líf, hann óttast ekkert framar,
heldur gleðst gleði lífsins og hlær hlátri Drottins, skapara alls.
Þessi endurborni heimsborgari er nú látinn mæta fólki af
öllum stéttum, trúarjátningum og þjóðum, Gyðingum og kristn-
um mönnum, Grikkjum og Rómverjum. Og hvar sem hann
fer sigrar hlátur hans ótta dauðans, vekur samræmi lífsins,
ástina; jafnvel forherta syndaseli eins og Tíberíus keisara og
Calígúlu vinnur hann með töframætti sínum. En boðskap hans
skilja fæstir, og flestir falla frá honum, þegar hann lítur af
þeim og þeir eru leystir undan töframagni persónuleiks hans.
Tíberíus lætur leiðast til að brenna hann á báli, af því að
Lazarus hefur ekki getað ósannað honum tilveru dauðans.
Og Calígúla, erkihöfðingi haturs, ótta og dauða, drepur hann
aö lokum, jafnvel þótt hann elski hann, til þess að sanna yfir-
hurði sína sem Cæsar og hefna sín á Tíberíusi.
I þessum leik notar O’Neill eigi aðeins grímur, heldur
einnig kóra og grímubúinn mannfjölda. Kórinn notar hann
**»• a. til að sýna almenningsálitið, hversu það svignar fyrir
áhrifum Lazarusar eða andstæðinga hans, eftir því sem á
^tendur.
Samhliða kjarnsæisstefnunni í bókmentum má segja að fari
sálrýnistefnan (psycho-analyse) í sálarfræði, sú stefna er menn
hannast bezt við af nafni Freuds, hins austuríska læknis, er
Var höfundur hennar. M|r vitanlega hefur þessarar mikils-
Verðu stefnu ekki verið getið á íslenzku nema í grein, sem
Lögrétta flutti um hana nýlega, og ætti hún þó skilið að
^enn vissu betri deili á henni, þar sem hún hefur haft geysi-
^iikil áhrif á gjörvallar heimsbókmentirnar á síðustu tímum, og
er W. a. sterkur þáttur í uppistöðu Vefarans mikla frá Kasmír.
Eins og eðlilegt var hefur þessi stefna haft áhrif á list E.
0 Neills, og skal hér getið tveggja verka hans, þar sem
hennar gætir allmikið, en það eru leikritin Diff’rent (1920)
°9 Strange lnterlude (1927).
19