Eimreiðin - 01.10.1935, Page 12

372
MATTHÍAS JOGHUMSSON
eimrbiði1*
við víðfeðmi hans og mannúð. Og þó var hann rammíslenzkur
í hverja taug. Hann var svo íslenzlcur, að hann var jafngamall
íslands hygð og jafnungur hinum yngstu samtíðarmanna
sinna. Þjóðin, saga hennar og bókmentir lifðu í honum. Hann
orti stundum kvæði, sem að hætti og máli gátu verið kveðin a
landnámsöld og þó voru fullkomin nútíðarljóð. Hann áth
tungutak, sem gerði aldirnar að augnabliki, tíminn stóð kyr’
fortíð og nútíð urðu eitt.
Með þessum hætti varð Matthías áður en varði þjóðskáld 1
tignustu merkingu orðsins. Hann kvað þúsund ára rómi þann'
ig, að þjóðin hlustaði og fann, að frá henni og fyrir hana og td
hennar var kvæðið. Það var engin tilviljun að hann orti nál®8®
öll þjóðhátíðarkvæðin og flest á einum degi. Honuni lágu ‘l
tungu einmitt þau orð, er segja þurfti fyrir þjóðarinnar hond-
Og hann var um hálfrar aldar skeið Ijóssins og andans pi-est
ur þjóðarinnar. Á hátíða og minningar stundum hennar
það hann, sem kvað. Og það var hann, sem mælti í ljóði efú
flesta þá, er henni var eftirsjá að og hann hafði þekt, en hnnn
fór þar ekki í manngreinarálit. Hann kvað líka grátfögur erf’
Ijóð eftir mállaust barn, eftir börn sem höfðu drukknaö
heimleið frá kirkju, eða eftir einhvern einstæðinginn. Hnnl1
var hinn mikli huggari, er sendi birtu inn í myrkur dauðanS’
með því að bregða upp mynd af því, sem bezt var í fari hhlS
látna, uppljómaðri af skilningi samúðarfulls hjarta, eða nH^
því að greiða geislum vonarinnar veg. Skilningur hans á e
manna og einkennum var óvenju glöggur, eins og margfll
mannlýsingar í „Söguköflum“ hans sýna, en af því að haIlU
þekti sjálfur manna hezt þá örðugleika, sem flestir hafa
átt
ást'
við að stríða í þessu landi á þroskabraut sinni, var hann
ríkur dómari. Hann fann til með öllum duldum og deyja11 ^
fræjum á akri þjóðlífsins, því að hann þráði, að þau yr
„dýrðleg sem Ijómandi vor.“ Hann hefði feginn viljað
lyfta í eilifan aldingarð
því öllu, sem drottinn gaf.
Þess vegna varð hann svo frábært erfiljóðaskáld.
Það er trú mín, að hið besta, sem Matthías orti, muni geJrl
ast í fullu gildi meðan íslenzltan er íslenzka og íslending
eru íslendingar. En hann minnist oft á það í bréfum slIlUr