Eimreiðin - 01.10.1943, Síða 64

:í3g
FÓRNIR OG FÓRNARSIÐIR
EIMREIÐIN'
Meðal svertingjanna á Gullströndinni í Afríku er það siður
að láta fæðu í gröfina hjá hinuni framliðnú. Og ferðamaður
nokkur segir svo frá, að við greftrun höfðingja eins þar i
landi hafi hann séð fatnað og gull lágt í gröfina. Auk þess
létu svertingjarnir fulla rommflösku, tóbak og reykjarpípu
hins látna við hlið honum í gröfina, svo að hann gæti gripið
til þessara gæða, er hann fyndi löngun til.1)
En jiótt áadýrkunin sé mikilvægur þáttur í trúarsögu frum-
þjóða, þá er það þó fremur trúin á sjálfstæða guðdóma, sem
mestu máli skiptir í sambandi við fórnirnar. Því þó að fram-
liðnum mönnum væri stundum fórnað ýmsu, til þess að lá
frá þeim styrlc og' sigursæld, þá sneru menn sér þó fremur til
guðanna með þær fórnir. Að vísu var það almenn trú, að
menn yrðu brátt miklu máttugri og vitrari eftir dauðann, og
eru því mörg dæmi þess, að þeim væri fórnað til liðveizlu.
En trúin á mátt guðanna verður þess valdandi, að menn
fórna þeim fremur en forfeðrunum, þegar um mikla þörf til
liðveizlu er að ræða. Það er annars mjög erfitt að finna tak-
mörkin fyrir því, hvar fórnir til forfeðránna hætta og' fórnir
til guðanna hyrja, eins og líka erfitl er að gréina hugmynd-
irnar um guðina, sem allt eins ol't eru framliðnir menn eins
og verur, sem ekki töldust áður mennskir menn. En svo langt
sem sagnir ná, hafa fórnarathafnir fra.ni farið hæði til guða
og' framliðinna manna. Mun reynast erfitt að sýna fram á,
livor athöfnin sé eldri. Sennilega eru þær hliðstæðar og háðar
jafngamlar mannkyninu.
III.
Það hefur verið um það deilt, hver væri hinn eiginlegi upp"
runi fórnanna, hvort fórnin hafi aðeins verið slétt og rélt gjðf
til guðdómsins, eða til þess fram horin að komast í sérstakt
samband við hann og öðlast þátttöku í eiginleikum hans.
Edward B. Tylor, áður prófessor í mannfræði við Oxford-
háskóla, hyggur að tilgangurinn með fórninni liafi í upphafi
verið að færa guðdóminum gjöf án tillits til þess, hvernig
gjöfinni sé tekið. Þetta sé upprunalegasta og jafnframt ófull-
1 o C
1) Sjá: Comparative Religion eftir próf. .1» Estlin Carpenter, lús-