Eimreiðin - 01.05.1961, Page 28

116
EIMREIÐIN
ur áfram í meðvitund fólksins. Og það undarlega gerðist, að efti'
því sem tímar liðu, tók hann að síast inn í hinn kaþólska kirkjti'
söng. Laurentius Kálfsson biskup á Hólum (1323—1330) var straitc'
ur og siðavandur herra, sent krafðist þess að prestarnir fylgdu hh1'
um settu reglum kirkjunnar. Hann fyrirbauð þeim að „tripla" eð»
„tvísyngja" og kallaði það skrípasöng. Menn áttu hins vegar að
syngja söngvana rétt og slétt eins og þeir stóðu í kórbókuntiö1-
Að „tripla“ mun hafa verið eins konar viðhafnarsöngur eða hátíð'
leiki, söngur nteð skrautflúri í tvísöngnum, að minnsta kosti 3
ákveðnum stöðum. Bann biskupsins við þessum söng hindraði þ°
enganveginn útbreiðslu tvísöngsins innan kirkjunnar. í handrú1
frá Munkaþverá (frá 1473) eru tvísöngsnótur við sjálft Credo. Þetta
er álitið vera elzta handrit af íslenzkum tvísöng, sem fundist liefu1-
Fullyrða má, að á síðustu öld kaþólskunnar á íslandi, hafi tvi'
söngurinn verið miklu ráðandi í kirkjusöngnum, og það var han11
áfram fram yfir siðaskipti og löngum síðar eða allt fram á nítjánd11
öld.
Við siðaskiptin hvarf liinn kaþólski eða latneski kirkjusöng111
næstum því með öllu, en í hans stað kont lútherski kirkjusöngn1"'
inn, sem kallaður hefur verið Grallarasöngur (dregið af orðin11
Graduale). Guðbrandur Þorláksson biskup á Hólum gaf út lS'
lenzka sálmabók árið 1594. Þessi sálmabók var kölluð Grallarin11
og var notuð í kirkjum landsins frá þeim tíma og allt til 1801 el
sálmabók Magnúsar Stephensens var gefin út. Grallarinn var ge*'
inn út alls nítján sinnum. Lögin í þessum sálmabókum voru HeSt
tekin úr þýzkum sálmabókum, og örfá úr dönskum.
En jafnvel þótt íslendingar hefðu nú fengið sálmalög á nótn111
þá breyttust lögin í meðförum fólksins, og það af góðum og gi^'
um ástæðum.
í upphafi virðist öll tilsögn í söng hala farið fram án stuðning*
nokkurs hljóðfæris, þannig að lögin voru lærð munnlega og geng'11
síðan frá einum ættlið til annars. Sú venja hafði skapast gagnvajt
sögunum, að þær voru sagðar og lærðar og gengu þannig frá kyn'
slóð til kynslóðar. í þessum efnutn voru menn strangir og vandláth'
Sögurnar varð helzt að segja hárréttar, þar mátti engu bæta við
ekkert fella úr. Þessi lærdómur og flutningur frá kynslóð til ky11'
slóðar var nú einnig viðhafður um sönglögin, en það varð örðug1*1
viðfangs.
Eina hljóðfærið, sem þekktist í landinu — enda þótt það nu'd1