Eimreiðin


Eimreiðin - 01.01.1972, Side 78

Eimreiðin - 01.01.1972, Side 78
EIMREIÐIN AFL ÖFUNDARINNAR Helmut Schoeck er félagsfræði- prófessor og nokkuð sér á parti í þeim fjögurra manna hópi, sem sagt er frá í þessari grein. Hann var um tíma prófessor í Banda- ríkjunum og var þá stuðningsmað- ur Goldwaters, hins hægri sinnaða repúblikana, sem beið mikinn ósig- ur fyrir Johnson í forsetakosning- um. Schoeck hefur ritað bókina: „Der Neid“ eða „Öfundin", sem felur í sér umfangsmikið, hægri sinnað kenningakerfi. Með bók sinni komst Schoeck í miðpunkt umræðna um pólitíska heimspeki, enda fer hann ekki troðnar slóðir í röksemda- færslu sinni. Hafa vinstri sinnaðir félagsfræðingar margir hverjir á honum ákafa óbeit, án þess að geta dregið vísindalega hæfni hans í efa. Schoeck heldur því fram, að öf- undin sé meðfætt eðli mannsins og sívirkt afl. Öfundsjúkur er hver sá, sem ekki þolir, að annar sé, geti, hafi eða eigi eitthvað, sem hinn fyrrnefndi fer á mis við. Hann hefur nautn af því að reyna að spilla þessu fyrir hinum síðar- nefnda, án þess að öðlast það sjálf- ur. Öfundarefnin eru jafnmörg og mismunurinn er mikill í mannanna heimi. Öfundin hefur tilhneigingu til að grípa um sig, heltaka menn og fljúga á vængjum ímyndunar- aflsins inn í afkáralegan heim. Öfundin beinist einkum að þeim, sem náiægt eru, sem eru dálítið ríkari, gáfaðri, menntaðri, betur kvæntir, barnfleiri, virtari o. s. frv. Öfundin er ofsafengnust, þegar þes.si mannamunur er tiltölulega lítill og áþreifanlegur. Fjarlægðin dregur hins vegar úr öfundinni. Jón hatar Pétur, sem á heldur stærri Fólksvagn, en hugsar síður um Guðmund, sem á Benz. „Því betur sem einstaklingum og valdhöfum í þjóðfélaginu tekst að leiða öfundina hjá sér, þeim mun meiri verður hagvöxturinn og nýj- ungarnar örari,“ segir Schoeck. Öfundin heldur aftur af þróun- inni að áliti Schoecks. Jafnaðar- stefnan er honum mikill þyrnir í augum. Hún vekur að hans dómi athygli á mismun milli manna, reynir að eyða honum og ræktar þannig öfundina. f ríki jafnaðar- stefnunnar hefur hinn öfundsjúki alltaf rétt fyrir sér og getur alltaf vænzt stuðnings kerfisins. Hinn öf- undaði er hins vegar sífellt í sjálfs- vörn. Schoeck segir þó, að öfund sé þolandi að vissu marki og jafnvel gagnleg í hófi, því að reglan um jafnrétti fvrir lögunum feli í sér aðhald að valdhöfunum. Öfundar- ræktun sósíalismans fari hins veg- ar langt út fyrir þessi mörk. Og ennfremur segir hann, að tilraunir jafnaðarmanna til að eyða manna- mun leiði jafnan til nýs manna- munar og meiri öfundar en fyrir var. Schoeck hlífir fáu í skothríð sinni. Hann fordæmir velferðarrík- ið í heild sinni, jafnaðarsinnaða fé- lagsmálastefnu, stighækkandi tekju- skatt, háan erfðafjárskatt, tillits- semi við sérréttindastéttir (bændur og verkamenn), svo og fordæmir hann, að jafnaðarstefna skólakerf- isins sói brúttógáfum þjóðfélagsins. Harkalegast ræðst hann að stuðn- ingnum við þróunarlöndin og seg- ir hann vera eins konar fiarvistar- sönnun vegna félagslegs sambands- skorts í eigin umheimi. Samandregin niðurstaða bókar Schoecks er þessi: „Niður með jöfn- uð og öfund.“ ANNAÐ KOM r LJÓS Giinther Wollny er stjórnmála- maður, sem mjög hefur látið fé- lagslega tölfræði til sín taka. Hann

x

Eimreiðin

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.