Eimreiðin - 01.01.1972, Blaðsíða 18

EIMREIÐIN
áhrif á launajöfnuð; árangur þeirra hefur verið afar takmark-
aður. Það má því segja, að forystumenn verkalýðshreyfingar-
innar hafi ekki að öllu leyti raunsæjar hugmyndir um, hverju
hreyfingin fái áorkað og hverju ekki, og að einmitt í þessu sé
fólgin ein helzta oi’sök verðbólgunnar.
OPINBER ÞJÓNUSTA OG NEIKVÆÐUR TEKJUSKATTUR
— Þú hefur varað við þeirri þróun hérlendis og annars stað-
ar á Norðurlöndum, að ríkið ráðstafi stöðugt stærra hlutfalli
þjóðartelcna. Geturðu nefnt einhverjar orsakir þessarar þróun-
ar?
J.H.: Auk þess sem ég hef áður sagt um vaxandi ríkisafskipti,
held ég, að aðalmeinið liggi í því, að það er ætlazt til, að ríkið
veiti þjónustu, án þess að beinlínis sé fyrir liana greitt, nema
þá að litlu leyti. Auðvitað verða menn að greiða fyrir þessa þjón-
ustu, þegar allt kemur til alls, en þá með sköttum. En þetta
tvennt, þjónustan og greiðslan, er aðskilið. Annars vegar borga
menn skatta inn í einhvern almennan sjóð, hins vegar fá menn
allt mögulegt gefins eða hér um bil gefins úr ríkissjóði eða
bæjarsjóði. Meðan menn þurfa ekki beinlínis að borga fyrir
þjónustu svo neinu nemi, verður eftirspurnin eftir henni nánast
ótakmörkuð. Gott dæmi um þetta er nýleg könnun, sem settur
var á eins konar vísindalegur stimpill vegna þess, að það var
lektor við háskólann, sem annaðist hana. Könnuð var þörf á dag-
heimilum i Reykjavík. Miðað var við óbreytt greiðslufyrirkomu-
lag, þ. e. að sá, sem notar dagheimilin, greiðir ekkert upp
í fj ármagnskostnaðinn og aðeins helming rekstrarkostnaðar.
Svo var fólk spurt, hvað það vildi nota þessa þjónustu mikið á
þessum grundvelli. Auðvitað kom í ljós, að eftirspurn var gifur-
leg. Mér finnst þetta vera alveg hliðstætt því, að einhver tæki
sér fyrir hendur að kanna eftirspurn eftir hílum og segði mönn-
um, að þeir þyrftu ekki að horga bílana sjálfir, heldur fengju
þeir þá ókeypis og þar að auki yrði greiddur helmingur rekstr-
arkostnaðar. Svo yrði spurt: Hvað viljið þið eiga marga bíla?
Það getur hver og einn sagt sér sjálfur, hver eftirspurn yrði
eftir bílum á þessum forsendum.
Aukin ríkisútgjöld eiga rætur að rekja til þróunar af þessum
toga og það er náttúrlega ekki auðvelt verk eða vinsælt að ætla
að breyta þessu. Það merkir að gera verður fólki að greiða meira
fyrir svona þjónustu en það gerir núna.
— Hefurðu samt sem áður einhverjar hugmyndir um það,
hvernig sporna mætti á móti þessari þrónn?