Iðunn : nýr flokkur - 01.09.1933, Side 53

IDUNN
Framvindan og sagan.
Islendingar hafa jafnan verið nefndir sögumenn. Ætt-
fræði og saga hefir verið þeim nákomið hugðarefni.
Og fróðleikur ólærðra manna um söguleg efni hefir oft
verið svo mikill, að fráleitt verður til þess jafnað með
alþýðu manna víða um heim.
Þegar þessa er gætt, mætti það verða mönnum furðu-
efni, hversu lítið hefir verið að því gert að kynna ís-
lenzkum almenningi mismunandi skýringar, sem fram
hafa komið á ýmsum tímum um það, hvernig skynsam-
legt væri að gera sér grein fyrir sjálfri sögunni, hvaða
viðhorfi sé hentugt að beita til þess að átta sig á þeim
rökum, er sagan beri með sér. 1 þessari grein, sem hér
birtist, verður gerð tilraun til þess að skýra frá þeim
skoðunum og kenningum um höfuðöfl mannkynssög-
unnar, sem mesta athygli hafa vakið og mest áhrif hafa
haft. En enda þótt þetta sé nokkuð langt mál, þá er þó
úhjákvæmilegt að stikla með örskotshraða á þeim efn-
um, sem fjallað hefir verið um í hundruðum bóka..
Engu atriði er unt að gera full skil, hvað þá öllu, sem
minst er á. Og fjölmörgu er sleppt, sem ef til vill hefði
verið eins mikil ástæða til þess að drepa á. Sarnt er
þess vænst, að þetta kunni að verða til þess, að ein-
hverja alþýðumenn, sem þessurn efnum eru lítt kunnir,
kunni að fýsa þess að afla sér meiri vitneskju um þau.
Því hefir oft verið haldið fram, að sá maður, sem
gæti gert sæmilega grein fyrir gangi sögunnar, hefði
|iá um leið komið sér upp heiinspeki, er að haldi kæmi.
En flestir munu um það sammála, að svo stórvitrir^