Ægir - 01.02.1980, Blaðsíða 21

y irleitt stærst, en hrognin nýtast að sjálfsögðu
e ki. Því hafa sjómenn oft varpað fram þeirri spurn-
lngu hvort skaðaði í rauninni stofninn meira að
'e'ða stóra rækju fulla af hrognum, eða smærri
rækju hrognalausa. Að sjálfsögðu getur rækjan
Ve'ðst svo smá að hún sé til einskis nýt.
Margar tilraunir hafa verið gerðar til að merkja
rækju, en þær hafa ekki tekist svo viðhlýtandi sé
rri a- vegna þess að rækjan skiptir um skel á lífs-
skeiði
Hin
smu, sem er mjög stutt að talið er, ca. 5-7 ár.
svegar hafa fiskifræðingar lagt sig fram um að
rannsaka lifnaðarhætti hennar s.l. tvo áratugi með
Peim möguleikum sem þeir hafa yfir að ráða. T.d.
'°rt rækjan sé staðbundin inni á fjörðum sem sér-
stakur stofn á viðkomandi svæði, eða hvort um
reyfingu hennar milli svæða geti verið að ræða,
a hafi eða til hafs. Guðmundur Skúli Bragason
starfsmaður útibús Hafrannsóknastofnunarinnar
a safirði hefur þetta að segja um álit fiskifræðinga
Urn staðbundna stofna:
Sveiflur í styrkleika árganga eru áberandi á hin-
Urn ýmsu veiðisvæðum hér við land, missterkir
ar8angar koma fram. Mynstur árgangaskipunar er
mismunandi eftir svæðum. Sami sterki árgangur-
lnn kemur fram á einu svæði en ekki öðru. Hans
rerður vart þegar á fyrsta ári eftir að rækjan er
,r >n botnlæg og má síðan fylgjast með honum
r eHir ár á sama svæði. Ýmis líffræðileg einkenni
eru mismunandi eftir svæðum. Ekki er um erfða-
ónegan mun að ræða, heldur er orsakanna að
.lta 1 ytri skilyrðum, áhrifum umhverfisins. Þessi
e,nkenni liggja ekki í augum uppi. Stórt átak þarf
1 að greina þennan mun.
j ,‘.ær árviss fyrirbrigði, þegar rækjan þéttir sig
^ntjaðri veiðisvæðis og leitar síðan inn, hefur marg-
q sJómaðurinn túlkað sem göngur utan af hafi.
a^reming sýna úr slíkum göngum hefur leitt í ljós,
undantekningarlaust hefur mynstur árganga-
'Punar og líffræðileg einkenni verið þau sömu
s einkennir viðkomandi veiðisvæði. Með öðrum
- um, rækja sem virðist vera að ganga inn í ísa-
rðardjúp, ber öll einkenni stofnsins í ísafjarðar-
uPh á sama tíma sem rækja er virðist vera að
ahð^a 'nn * Arnarfjörð, ber öll merki þess að hafa
allan sinn aldur í Arnarfirði. Hinsvegar benda
Ur til að á lirfustigi geti verið um einhvern til-
lirf n'n^ ræ®a ^11**1 svæða- Eftir klak eru rækju-
lauUrnar sviflægar í 4-5 mánuði og berast stjórn-
st með straumum. Lirfur sem klekjast út í
narfirði geta borist inn í ísafjarðardjúp með
raumum og endurnýjað stofninn þar að hluta
og lirfur sem klekjast út í ísafjarðardjúpi borist
inn í Húnaflóa o.s.frv. Eftir að rækjan er komin
af lirfustigi, orðin botnlæg, bendir flest til þess
að hún haldi sig á sama svæði upp frá því.
Um viðmiðunarmörk vegna seiðagengdar á
rækjumiðum, hefur Guðmundur Skúli þetta að
segja: Sjávarútvegsráðuneytið tekur ákvörðun
um lokun eða opnun veiðisvæða, að fenginni
umsögn Hafrannsóknastofnunarinnar. Þegar Haf-
rannsókn gefur slíkar umsagnir um rækjumið,
fer hún eftir ákveðnum efnahagslegum reglum:
viðmiðunarmörkin breytast samkvæmt breyttu
verði á þorski og ýsu annarsvegar og rækju hins-
vegar. Fjöldi seiða af fyrrnefndum tegundum má
ekki fara yfir ákveðinn fjölda í hveiju tonni af rækju.
Reiknað er út samkvæmt fiskverði hverju sinni,
hvert yrði verðmæti seiðanna þegar þau veiðast
síðar sem nýtanlegur fiskur, og er þá gert ráð fyrir
eðlilegum afföllum. Verðmæti fiskaflans þannig
reiknað má ekki vera meira en 70% af verðmæti
rækjuaflans. Með þessu er reynt að tryggja að
minna sé spillt en aflað er.
Rækjuflokkunarvélar
í kringum 1970 komu rækjuflokkunarvélarnar
til sögunnar. Þær eru að mestu leyti byggðar upp
á sama hátt og síldarflokkunarvélarnar. Vélin
vinnur þannig, að hún hristir rækjuna, sem mokað
er í skúffumóttöku hennar, niður eftir álrennum
sem hafa stillanlegar raufar í miðjunni, þar sem
smærri rækju er ætlað að sigtast í gegnum. Þaðan
rennur svo þessi rækja í gegnum slöngubarka og út í
sjó. Sú rækja sem er stærri og ekki fer í gegnum
raufarnar er aftur á móti hirt.
Pétur Áskelsson á m/b Víkingi frá Hólmavík
mun fyrstur hafa notað flokkunarvél, sem Sigurður
Kristinsson smíðaði þar á staðnum. Síðar keypti
Jóhann Guðmundsson norska vél í bát sinn Guð-
mund frá Bæ. Einnig fékk m/b Hilmirfrá Hólmavík
vél af sömu gerð. Norsku vélarnar voru stærri og
því mun afkastameiri, en þóttu of fyrirferðamiklar
í minni rækjubátana. Fljótlega komu flokkunar-
vélar í flesta Húnaflóabáta, ýmist norskrar gerðar
eða íslenskar, sem margar hverjar voru framleiddar
hjá Árna Ólafssyni í Reykjavík. I Húnaflóa varvélin
fyrst og fremst notuð í því augnamiði að flokka
rækjuna uppí verðmeiri Öokka. Miðuðu menn sig
■við að ná rækjunni niður í 200-250 stk. í kíló. Til
þess að það væri hægt þurfti að stilla vélina nokkuð
gróft eða í 8-10 mm raufar. Þegar hér var komið
sögu fór Hafrannsókn að fá áhuga á þessum vélum
ÆGIR — 77