Tímarit lögfræðinga - 01.10.1954, Blaðsíða 9

ísl. rétti í þessum efnum og þeim helztu takmörkunum,
sem lögin setja um réttarvernd hugverka.
Því hefur verið haldið fram, að lagavernd hugverka hér
á landi byggist í fyrsta lagi á ákvæðum 67. greinar stjórn-
arskrárinnar um friðhelgi eignarréttarins. Skv. slíkri
skoðun ættu höfundaréttindi að hafa notið verndar skv.
alm. ákvæðum stjórnskipunarlaga vorra áður en höfunda-
lögin nr. 13 frá 1905 voru sett. Hefur þetta sjónarmið m.
a. verið sett fram í mjög prýðilegri greinargerð Gústafs
A. Sveinssonar, hæstaréttarlögmanns, í máli, er hann flutti
fyrir STEF út af óheimilum tónlistarflutningi í kvikmynd,
og byggir lögmaðurinn hér á skyldum sjónarmiðum og
drepið hefur verið á hér að framan um eðli höfundarétt-
inda.
Hitt mun þó almenn skoðun, að höfundar hafa ekki not-
ið verndar um verk sín, fyrr en með tilkomu laganna um
rithöfundarétt og prentrétt nr. 13 frá 1905, en þeim lög-
um var síðan breytt með lögum nr. 49 frá 1943. Skv. 1.
grein laganna nr. 49 frá 1943 „hefur höfundur hver eign-
arrétt á því, er hann hefur samið eða gert“.
Eignarréttur þessi er þó margvíslegum takmörkunum
háður, og mun ég gera nokkrar af takmörkunum þessum að
umræðuefni hér á eftir.
Þess er þá fyrst að geta, að höfundarétturinn stendur
skv. 22. gr. höfundal. frá 1905 aðeins tiltekinn tíma, þ.
e. meðan höfundur lifir og 50 ár eftir hann látinn. Séu
fleiri en einn höfundur að riti, án þess að ritsmíð hvers
einstaks sé sérstök heild stendur rétturinn 50 ára tímabil
frá dauða þess er lengst lifir.
Einn þáttur höfundaréttarins, þ. e. réttur til útgáfu
þýðinga, varir þó enn skemmri tíma. Skv. gagnályktun
frá 4. grein rithöfundalaganna frá 1905 er heimilt að gefa
út þýðingu á riti, er 10 ár eru liðip frá því ritið var gefið
út í fyrsta sinni, enda hafi þýðing ekki verið gefin út með
fullri heimild, áður en téður 10 ára frestur er liðinn. Hafi
þýðing hins vegar verið gefin út innan giæindra 10 ára
stendur þýðingarrétturinn verijulegan verndartíma.
135