Tímarit lögfræðinga - 01.11.1980, Page 51

Á árunum 1972—74 eru reifaðar fjölmargar hugmyndir um verkaskiptingu
og breytingar á stjórnsýslukerfinu. Á vegum Sambands íslenskra sveitarfélaga
starfaði nefnd, er lagði fram álit um „Landshlutasamtök sveitarfélaga, verk-
efni og stöðu þeirra í stjórnsýslukerfinu“. Álitsgerð þessi varð upphaf
mikilla umræðna um framtíðarstöðu landshlutasamtaka.
Um svipað leyti og umræður um landshlutasamtök risu sem hæst, ákvað
félagsmálaráðuneytið í lok ársins 1973 að skipa nefnd til að endurskoða
sveitarstjórnarlögin frá 1961, gera tillögur um stöðu landshlutasamtaka og
annað, sem nefndin teldi ástæðu til að mæla með.
Nefnd þessi samdi drög að breyttu stjórnsýslukerfi, þar sem settar voru
fram hugmyndir um stofnun svokallaðra fylkja. Stofnun fylkja þýddi miklar
breytingar á stjórnsýslukerfinu, en nefndin lagði aldrei fram fullmótaðar
tillögur um fylkjaskipunina. Það, sem fyrst og fremst olli því að árangur
nefndarinnar varð minni en til stóð, var, að menn greindi á um tilhögun
kosninga til fylkisþinga, tengsl þeirra við sveitarstjórnir og hvernig tryggja
skyldi jafnan rétt kjósenda og byggðarlaga. i álitsgerð einstakra nefndar-
manna kemur skýrt fram, að allsendis ófullnægjandi er að fjalla um ein-
staka þætti sveitarstjórnarmála án Ijósrar stefnumörkunar í öðrum málum,
er varða sveitarfélögin.
Á grunni undangenginna athugana og ályktana hafa nokkur frumvörp
til laga um einstök atriði, t.d. landshlutasamtök og tilfærslur einstakra verk-
efna til og frá ríki, verið lögð fram á Alþingi, en heildarendurskoðun á stöðu
og viðfangsefnum sveitarfélaga hefur ekki farið fram.
Hinn 26. febrúar 1976 skipaði þáverandi félagsmálaráðherra, Gunnar
Thoroddsen, nefnd ,,til að fjalla um skiptingu verkefna og tekjustofna milli
ríkis og sveitarfélaga svo og um önnur samskipti þeirra“.
Formaður nefndarinnar var skipaður Hallgrímur Dalberg ráðuneytisstjóri
félagsmálaráðuneytisins, en með honum í nefndinni voru eftirtaldir menn:
Friðjón Þórðarson alþingismaður, Gunnlaugur Finnsson alþingismaður, Krist-
ján J. Gunnarsson fræðslustjóri í Reykjavík, Steinþór Gestsson alþingis-
maður, Páll Líndal formaður Sambands íslenskra sveitarfélaga, Ólafur G.
Einarsson varaformaður Sambands íslenskra sveitarfélaga, Ölvir Karlsson
bóndi, Þjórsártúni, Logi Kristjánsson bæjarstjóri, Neskaupstað og Bjarni
Einarsson bæjarstjóri, Akureyri. Hinir fimm síðasttöldu voru skipaðir sam-
kvæmt tilnefningu Sambands íslenskra sveitarfélaga, aðrir nefndarmenn
voru skipaðir af félagsmálaráðherra. í september 1976 baðst Logi Kristjáns-
son undan frekara starfi í nefndinni, en í hans stað kom Kristinn V. Jóhanns-
son skólastjóri, Neskaupstað.
Nefndinni er ekki ætlað að semja frumvarp til laga um breytingar á sam-
skiptum ríkis og sveitarfélaga, heldur er til þess ætlast, að hún skili félags-
málaráðherra álitsgerð um málið.
Segja má, að hlutverk nefndarinnar sé þríþætt, þ.e.:
1. Að gera tillögur um breytta verkaskiptingu milli ríkis og sveitarfélaga,
og sé áhersla lögð á grundvallarsjónarmið varðandi veitingu og dreifingu
opinberrar þjónustu og gerðar tillögur um framtíðarskipan ýmissa verk-
efna.
2. Að gera tillögur um breytingar á tekjustofnum sveitarfélaga, sem breytt
verkaskipting leiðir af sér.
173