Tímarit lögfræðinga - 01.05.1984, Page 33

það, að skýrt sé kveðið á um, að allt tjón, sem íbúðareigandi eða íbúð-
areigendur verði fyrir frá séreign eins þeirra, skuli sá bera, og að
hér þurfi ekki að vera um sök að ræða eins og venjulega sé skilyrði
skaðabótaábyrgðar.
Þegar litið er á aðdraganda lagasetningar um hlutlæga ábyrgð, vek-
ur athygli, hve litlar umræður verða um hinar víðtæku bótareglur og
hve fáorðar skýringar fylgja yfirleitt í greinargerðum lagafrumvarpa.
Má segja, að í flestum tilfellum hafi bótareglurnar verið samþykktar,
án þess að það vekti verulega athygli, að á ferðinni voru grundvallar-
breytingar, sem höfðu í för með sér mikilvægar undantekningar frá
almennum bótareglum. Stundum er jafnvel ekki að finna neinn rök-
stuðning fyrir breyttum reglum (frv. til laga um fjölbýlishús 1975),
og dæmi eru um að ekki sé gerð athugasemd um, að um nýmæli sé að
ræða.
Röksemdir fyrir íslenskum lagaákvæðum um hlutlæga ábyrgð eru,
eins og fram hefur komið, af ýmsum toga spunnar. Stundum er ein-
ungis vísað til, að ákvæði í lagafrumvarpi sé í samræmi við erlend lög
(frv. til laga um notkun bifreiða 1914 og frv. til laga um loftferðir
1929) eða eldri íslensk lög sama efnis (frv. til laga um afréttamálefni
og fjallskil 1968, ýmis frv. til laga um búfjárrækt og að nokkru frv.
til laga um loftferðir 1962 og 1963). í grg. með fyrrnefndu frv. til
laga um breyting á siglingalögum, en það var lagt fram árið 1968 og
dagaði uppi, er höfðað til stéttarhagsmuna og því haldið fram, að sjó-
menn búi við lakari skaðabótarétt en þeir, sem vinna í landi.
1 frumvörpum og umræðum á Alþingi er þó stöku sinnum að finna
efnislegri rök en þau, sem fyrr greinir, t.d. í grg. með frv. til umferðar-
laga,56 en þar er beitt lagatæknilegum rökum. 1 lagafrumvörpum hef-
ur þó einkum verið vísað til þess, að tiltekin starfsemi sé hættuleg (um-
ræður alþingismanna um bifreiðalög 1914, frv. til umferðarlaga 1957
og frv. til laga um breyting á siglingalögum nr. 66/1963 árið 1970).
Hins vegar skortir nánari rök fyrir því, hvers vegna hrein hlutlæg
ábyrgð skuli fylgja hættulegri starfrækslu og hvers vegna lagt sé til,
að hlutlæg ábyrgð verði tekin upp varðandi tiltekna starfsemi en ekki
aðrar tegundir hættulegrar starfrækslu. Eigi er heldur gerð grein
fyrir öðrum kostum, sem hugsanléga gætu komið að sama gagni og
hlutlæg bótaskylda, t.d. úrræði utan skaðabótaréttar (slysatryggingar
o.fl.) eða aðrar víðtækar bótareglur eins og sakarlíkindaregla. Höfund-
ar og flytjendur lagafrumvarpa láta og nægja að fullyrða, að tiltekinn
56 Alþt. 1956 A, bls. 488.
27