Tímarit lögfræðinga - 01.04.1989, Blaðsíða 32

nauðungaruppboði, verður og fært í fasteignabók, þótt grundvöllur
uppboðs sé veðréttur, er stofnaður var með löggerningi af þeim, sem
ekki hafði eða hefur þinglýsta heimild eða eins vai’ ástatt um þann,
er aðför var gerð hjá.
Umhugsunarefni er, hversu bókstaflega beri að skilja þau orð 2.
mgr. 24. gr. þl., að aðfarar- og kyrrsetningargerðum í fasteign verði
þinglýst, þótt gerðarþola skorti þinglýsta heimild til eignarinnar. Þótt
hvorki komi það fram í ákvæðinu sjálfu né athugasemdum með því,
er tæplega átt við það, að þinglýsa megi skjali, þótt gerðarþoli eigi
alls engan rétt til viðkomandi eignar. Hér hlýtur fyrst og fremst að
vera átt við þá gerðarþola, sem eiga réttindi yfir eign, en skortir þing-
lýstar heimildir fyrir þeim rétti af einhverjum ástæðum. Styðst sú
skýring við orðalag athugasemda greinargerðar við 24. gr. þl. þess
efnis, að ákvæði greinarinnar eigi við, þegar „ . . . eignarheimild gerðar-
þola er ekki í lagi .. . “. Þá á þessi skýring sér og stoð í fyrirmynd
ákvæðisins, þ.e. 13. gr. norsku þinglýsingalaganna.54)
Þinglýsingarframkvæmd, t.d. í Reykjavík, er með þeim hætti, að
hin tilvitnuðu orð 2. mgr. 24. gr. þl. eru túlkuð samkvæmt orðanna
hljóðan og réttargerðum þinglýst, þótt gerðarþola skorti þinglýsta
heimild. Því til grundvallar liggur það sjónarmið, að fógeti hafi tekið þá
afstöðu, að gerðin mætti fram fara. Þinglýsingu réttargerðanna er þó
synjað, ef augljós mistök eru talin vera, t.d. þegar gerðarþoli er fyrr-
verandi eigandi eignar, en gerð hefur samt farið fram.
VII. RÁÐSTÖFUNARHEIMILDIR AÐILA — BRÁÐABIRGÐA-
TRYGGINGARRÁÐSTAFANIR OG FULLNUSTUGERÐIR
SKULDHEIMTUMANNA ÞEIRRA.
1. Um ráðstöfunarheimildir seljanda og afstöðuna gagnvart
viðsemjendum hans.
Við umfjöllun um ráðstöfunarheimildir seljanda er nauðsynlegt að
greina á milli þriggja tilvika: í fyrsta lagi heimildar seljanda til þess
54) Um þetta atriði sjá nánar Ot. prp. nr. 9 (1935), bls. 26. Þar er á það bent til stuðnings
sambærilegri reglu í Noregi, að dómþoli hafi oft umráð fasteignar án þess að geta
fært frant þinglýstar heimildir fyrir rétti sfnum. í slíkum tilvikum geti dómþoli neitað
því gagnvart kröfuhafa sínum að vera eigandi eignar. Og jafnvel þótt hann viður-
kenndi eignarrétt sinn, gæti kröfuhafi samt sent áður ekki aflað fjárnámi réttarvernd-
ar, ef kröfunni um þinglýsta heimild gerðarþola væri lialdið til streitu. Að vísu væri
sú leið fær að gera fjárnám í lnigsanlegum rétti dómþola til eignarinnar og fá því
þinglýst með færslti í lausafjárbók, en það útilokaði ekki möguleika dómþola til þess
að ráðstafa eigninni kröfuhafa til tjóns. Sjá einnig NOU 1982:17, bls. 108.
26