Tímarit lögfræðinga - 01.04.1989, Side 58

stætt vald til að beita áminningu við agabrot dómara og geti síðan
vikið honum frá um stundarsakir ef áminning hefur ekki komið að
haldi. 1 þessu sambandi myndi ein áminning nægja. Þá er einnig gert
ráð fyrir heimild til að víkja dómara frá um stundarsakir ef dómari
hefur hlotið áminningu æðra dóms. Þetta verður að skilja svo að átt
sé við aðfinnslu vegna yfirsjónar dómara sem fram koma í dómum
Hæstaréttar. Ekkert er því til fyrirstöðu samkvæmt greininni að dóm-
ari hljóti áminningu bæði hjá forstöðumanni dómaraembættis og dóms-
málaráðherra fyrir sömu yfirsjónina.
Eg legg til að dómarar skoði vel hvað þarna er á ferðinni. Þegar
dómari hlýtur áminningu er það alvarlegt fyrir hann og getur verið
veruleg skerðing á sjálfstæði hans. Það er því nauðsynlegt að við með-
ferð slíkra mála séu fastmótaðar reglur. 1 þessu sambandi er eitt atriði
sem verður að teljast þýðingarmikið og það er réttur dómara til að
fá vitneskju um, svo fljótt sem auðið er, hvort athafnir í dómara-
starfi eða utan þess muni leiða til áminningar. Þá þarf að tryggja að
dómari fái að tjá sig um þær sakir áður en honum er lesin áminning.
Þetta tryggja lögin ekki. Aðrar sakir en þær sem dómari hefur hlotið
áminningu fyrir á ekki að nota gegn dómara, t.d. þegar metin er um-
sókn dómara um stöðu. Á þessu hefur verið verulegur misbrestur.
Vegna fámennis okkar og vegna þess hversu dómstólar eru hér litlir
er meðferð agavalds erfið. Æskilegra er því að meðferð þessa valds sé
alfarið í höndum sérstakrar aganefndar, en ekki forstöðumanna dóm-
araembætta né dómsmálaráðherra. Með því er tryggt meira samræmi
í meðferð agavalds sem verður að teljast þýðingarmikið atriði fyrir
dómara. Það gæti hugsast að dómari teldi afskipti yfirmanns vera
brot á 61. gr. stjskr. Ekki væri óeðlilegt að sérstök aganefnd fjallaði
um svo mikilvæga málsvörn dómara en ekki forstöðumaður einn. Aga-
nefnd ætti að fjalla, með sérstakri agameðferð, um meint afbrot dóm-
ara eftir beiðni forstöðumanns dómaraembættis, forseta Hæstaréttar,
dómsmálaráðherra og jafnvel fl. Þá mæti aganefnd hvort byrja ætti
slíka meðferð gegn dómara, með öðrum orðum: hún gæti vísað kærum
frá ex offico. Slík nefnd mætti e.t.v. heita einhverju öðru nafni og jafn-
vel mætti fela dómnefnd þeirri sem gert er ráð fyrir í frumvarpi til
laga um aðskilnað dómsvalds og umboðsvalds, meðferð agavalds.
í 4. mgr. 35. gr. eml. segir: „Ef svo verður ástatt um dómara er
settur hefur verið til að gegna dómaraembætti um stundarsakir eða
dómara skv. 30. gr. (setudómari) eða fulltrúa dómara sem í 3. mgr.
segir, getur dómsmálaráðherra þegar tekið af honum starfann án þess
að bera þurfi málið undir dómstóla.“
52