Tímarit lögfræðinga - 01.04.1989, Blaðsíða 62

ar ákveðin niðurstaða veldur mikilli röskun langt út yfir það mál sem
verið er að dæma og það álag sem því fylgir að dæma eftir sannfæringu
sinni.
Því má spyrja hvort dómarar, sem flestir byrja ungir og sitja oft
einir í málum sem væru í mörgum tilvikum dæmd af fjölskipuðum
dómi í öðrum ríkjum, hafi það innra sjálfstæði sem þetta álag krefst.
Það má draga í efa að sú þjálfun í starfi er dómarar nú fá sé full-
nægjandi að þessu leyti, en hún er að mestu leyti í því fólgin að kasta
þeim út í vatnið og vita hvort þeir geti synt. Þarna mætti bæta úr með
námskeiðum og kennslu.
Að síðustu þetta:
Sjálfstæði dómara er grundvallaratriði í réttarskipuninni sem tryggt
er í stjórnarskránni.
Sjálfstæði dómara er áunnin réttindi dómurum til handa til þess
ætluð að tryggja það að borgarinn hafi trú á dómstólum og réttar-
fari.
Sjálfstæði dómara á að tryggja það að dómari fari einungis að lög-
um við dómsúrlausn sína, þannig að þeir sem leita réttar síns hafi á
því trú að dómarar verði ekki fyrir utanaðkomandi áhrifum.
Sjálfstæði dómara á að tryggja það að sérhver borgari hafi það á
tilfinningunni að hann geti náð rétti sínum fyrir dómstólum landsins,
einnig þegar ríkið á í hlut sem andstæðingur eða þegar hagsmunir
ríkisins eru í húfi.
Sjálfstæði dómara eru því ekki sérréttindi dómarastéttinni til handa.
Dómarar eiga að láta sér annt um sjálfstæði sitt og njóta þess. Dóm-
arar eiga hins vegar að gera sér glögga grein fyrir því í hverju þetta
sjálfstæði er fólgið og hver eru takmörk þess, enda skaðar öll mis-
notkun á hugtakinu dómarastéttina í heild. Dómstólar eru vinnustaðir
sem lúta stjórn forstöðumanna dómaraembætta og dómsyfirvalda.
Vegna togstreitu sem getur myndast við stjórnun þeirra þurfa að
vera skýr lög um réttindi og skyldur dómara. 1 því sambandi má spyrja
hvort ástæða sé til að semja sérstök lög um dómara eða jafnvel að
tryggja betur sjálfstæði þeirra í stjórnarskránni.
HEIMILDIR:
Einar Arnórsson, Almenn mcðferð einkamála í héraði, bls. 68—72.
Ólafur Jóhannesson, Stjórnskipun fslands, bls. 275.
Páll Hreinsson, Sérstakt hæfi dómara, Kandidatsritgerð 1988, bls. 42—44.
Álit stjórnlaganefndar Dómarafélags íslands 1984.
Stefán Már Stefánsson, Lög EBE 1976, bls. 22.
Hans Domcke, Verfassungsrechtliche Aspekte der Justizverwaltung.