Tímarit lögfræðinga - 01.04.1989, Blaðsíða 35

b) Ráðstöfun réttinda.
Um annað tilvikið, þ.e. ráðstöfun seljanda á réttindum sínum sam-
kvæmt kaupsamningi, er það að segja, að seljandinn getur framselt
í heild eða að hluta þau réttindi, sem hann á samkvæmt kaupsamningi,
og hann getur veðsett þau.(i°) Er þar annars vegar um að ræða rétt-
inn til þess að fá eftirstöðvar kaupverðsins greiddar og hins vegar rétt-
inn til riftunar og þar með réttinn til þess að fá eignina til baka, ef
kaupandi vanefnir skyldur sínar. Er vandséð, hver rök mæla gegn því,
að þinglýst sé á eign ráðstöfun slíkra réttinda seljanda, ef ljóst er, að
einungis er verið að ráðstafa þeim skilyrtu réttindum, sem kaupsamn-
ingurinn veitir seljanda.61) Þinglýsing slíkra ráðstafana styðst við
þau rök, að við framsalið öðlast framsalshafinn (skilyrtan) rétt yfir
eigninni sem slíkri, og getur sá réttur orðið virkur, ef kaupandinn
efnir ekki skyldur sínar og riftunarrétti er beitt. Getur þeim, sem t.d.
hefur tekið veð í réttindum seljandans, verið þörf á þinglýsingu veð-
réttarins, sbr. 15. og 29. gr. þl., ef seljandinn verður eigandi eignar-
innar á nýjan leik.
Það er að sjálfsögðu grundvallarregla varðandi framsalsheimild selj-
anda, að hann getur ekki framselt meiri rétt en hann á hverju sinni.
Við framsal af hálfu seljanda verður réttarstaða síðari viðsemjenda
hans því ekki önnur og meiri en réttarstaða framseljandans sjálfs.
c) Ráðstöfun kaupverðsins.
Um þriðja tilvikið, þ.e. þegar seljandi ráðstafar aðeins réttinum til
kaupverðsins, en ekki jafnframt þeim skilyrtu réttindum, sem hann á
í eigninni í skjóli kaupsamningsins (tryggingarréttindunum), er meiri
vafi varðandi þinglýsingu slíkra ráðstafana. 1 1. mgr. 29. gr. þl. er við
það miðað, að réttindum yfir fasteign skuli þinglýst, til þess að þau
hafi gildi gagnvart viðsemjendum og skuldheimtumönnum eiganda eða
annars rétthafa. Þótt krafan til kaupverðsins sé sprottin af kaupsamn-
ingi um fasteign, er hér þó einungis um fjárkröfu á hendur kaupanda
að ræða, en ekki réttindi yfir fasteign. Samkvæmt almennum reglum
um framsal kröfuréttinda er það framsalsgerningurinn, sem ræður úr-
slitum um réttarstöðu framseljanda og framsalshafa og um lögvernd
þeirra gagnvart þriðja manni. Ef frá eru taldar viðskiptabréfareglur
og reglur um nauðsyn tilkynningar til skuldara til þess að útiloka, að
skuldari geti losnað undan skyldu sinni með því að greiða til framselj-
60) Sjá Illum, bls. 301 og ÍV. E. von Eyben, bls. 270—271.
61) Sjá Lene Pagter Kristensen, bls. 102; Elmer og Skovby, bls. 68 og W. E. von Eyben,
bls. 270.
29