Tímarit lögfræðinga - 01.06.1989, Page 8

mönnum eða munum af völdum hættulegra eiginleika söluvöru við
notkun hennar, neyslu eða geymslu, þ.e. yfirleitt eftir að varan er kom-
in úr vörslu seljanda (eða framleiðanda) og hann hefur ekki lengur
aðstöðu til að hafa beint eftirlit með henni. Utan efnisins er ábyrgð
vegna skemmda á söluhlutnum sjálfum, en um hana fer eftir skaðabóta-
reglum laga nr. 39/1922 um lausafjárkaup. Fjölmörg dæmi eru um
tjón vegna hættulegra eiginleika. Skemmdar matvörur eða gölluð lyf
geta valdið heilsutjóni. Sama gildir um vélar, tæki og áhöld, sem slys
hlýst af vegna bilunar eða vanbúnaðar. Ymiss konar vörur geta valdið
spjöllum á öðrum munum, svo sem byggingarvörur, t.d. lím, þéttiefni
eða sement, sem vegna einhverra annmarka veldur skemmdum, þegar
það er notað með öðru byggingarefni.
Venjulega er lýsing á bótareglum á þessu sviði takmörkuð við ábyrgð
framleiðanda eða seljanda hlutar. Verður sami háttur hafður á hér.
Utan marka efnisins eru því bótakröfur á hendur öðrum aðilum, t.d.
þeim sem lána, leigja eða gefa hluti, er þeir hafa ekki sjálfir búið til.
Flestir hlutir geta haft hættu í för með sér við einhverj ar aðstæður.
Þar með er ekki sagt, að hlutirnir séu haldnir hættulegum eiginleikum.
Hnífur, sem maður sker sig á, ofn, sem maður brennir sig á, eða bíll,
sem maður slasast í, hefur ekki hættulega eiginleika í þeirri merkingu,
sem hér um ræðir, vegna þess eins að slys hlýst af notkun hlutarins.
Hins vegar er hlutur talinn hafa hættulega eiginleika, þegar ekki er
unnt að nota hann á venjulegan hátt, svo að öruggt sé, ef miðað er
við þær kröfur, sem eðlilegt er að gera til sams konar hluta. Dæmi:
Hnífur með blaði, sem losnar við venjulega notkun, olíuofn, sem lekur
sökum smíðagalla, og bíll með hemlabúnaði, sem bilar vegna efnisgalla.
1 kpl. nr. 39/1922 eru ítarlegar reglur um réttarstöðu aðila kaup-
samnings, þegar seldum hlut er áfátt, þ.e. vegna þeirrar vanefndar,
sem oftast er nefnd galli. Almennt er talið, að bótareglur kpl. um
ábyrgð vegna galla, eigi ekki við um tjón, sem rakið verður til hættu-
legra eiginleika söluhlutar. Tjón, sem hér um ræðir, er frábrugðið
tjóni vegna vanefnda (sem reglur kpl. taka til) að því leyti að tjóns-
atburðurinn verður með þeim hætti, að menn eða munir komast í snert-
ingu við söluhlutinn.1
1 í frumvarpi til dönsku kaupalaganna frá 1906 segir m.a., að 2. mgr. 42. gr. taki aðeins
til skyldu seljanda til að bæta kaupanda tjón, sem hann verður fyrir af völdum þess
að söluhlutur er minna virði en gert var ráð fyrir, en ekki tjón kaupanda vegna þess
að aðrir hlutir skemmast vegna ástands söluhlutar. í frumvarpinu er og tekið fram,
að um bótaskyldu kaupanda vegna tjóns af síðargreindu tagi fari eftir almennum
reglum. Sjá Rigdagstidenden. 57de ordentlige Samling 1904—05. Tillæg A. Khöfn 1905.
Dálkar 3447—3448 og 3466. Sbr. einnig Dahl, 110.
86