Tímarit lögfræðinga - 01.06.1989, Blaðsíða 16

seljanda getur engin áhrif haft á hættueiginleika hennar, t.d. lyf í neyt-
endaumbúðum, sem þolir geymslu við hvaða aðstæður sem er. Samt
sem áður er nú víða talið eðlilegt, að kaupmenn og jafnvel seljendur
þjónustu ábyrgist án sakar tjón, sem kaupandi verður fyrir sökum
hættulegra eiginleika söluhlutar, sbr. 3. kafla. Er ekki talið skipta máli,
hvort framleiðandi hlutarins er ábyrgur á grundvelli sakar eða víðtæk-
ari bótareglna.8
Samkvæmt þessu myndi t.d. kaupmaður eða pípulagningamaður, sem
selur gallaðan varahlut, geta orðið bótaskyldur án sakar vegna vatns-
flóðs, sem hlýst af hlutnum eftir að búið er að koma honum fyrir í
miðstöðvarkerfi húss.
Á svo víðtæka ábyrgð selj anda mun ekki hafa reynt í dómsmálum hér
á landi, sbr. þó til athugunar fyrrgreindan dóm um sódavatnsflöskuna.
Verði seljandi ábyrgur án sakar, myndi hann almennt eiga endur-
kröfu á framleiðanda, sem ábyrgð ber á hættueiginleikunum.
7. HVERJIR GETI ÁTT BÓTARÉTT
Eins og fram kemur í lok 1. kafla hér að framan, getur tjón af
hættulegum eiginleikum einnig bitnað á öðrum en kaupanda, t.d. fjöl-
skyldu hans, starfsmönnum eða viðskiptavinum. Almennt er talið, að
tjónþoli eigi bótarétt, þótt hann sé ekki í samningstengslum við þann,
sem bótaskyldur er, sjá „raflampadóminn“ í H 1957, 674 og „flösku-
dóminn“ í H 1974, 977.
Hitt er annað mál, að viðskiptamaður seljanda eða framleiðanda
getur átt ríkari bótarétt á grundvelli samningsins, t.d. vegna ábyrgðar-
loforðs. Á hinn bóginn getur réttur samningsaðila verið lakari, einkum
ef seljandi eða framleiðandi hefur undanþegið sig ábyrgð, sbr. 9. kafla.
Einnig kunna aðrar ástæður að valda því, að réttur samningsaðila til
að bera fyrir sig galla sé þrengri en þriðja manns, sbr. nánar 10. kafla.
8. SÖNNUN OG ORSAKATENGSL
Yfirleitt gilda hér almennar reglur skaðabótaréttar um sönnun og
orsakatengsl. Svo sem fyrr greinir má þó vera, að dómstólar slaki á
sönnunarkröfum eða leggi sönnunarbyrði á þann, sem krafinn er um
bætur, ef rök eru fyrir víðtækri ábyrgð, án þess að ástæða þyki til að
ganga svo langt að beita hreinni hlutlægri bótareglu.
8 Sjá t.d. Vinding Kruse, 286-287.
94