Tímarit lögfræðinga - 01.06.1989, Blaðsíða 32

frelsi manna. Nýir aðilar geti ekki hafið útgerð eða hefðbundinn land-
búnað nema með því að fá eignarhald eða yfirráð yfir einhverju þeirra
framleiðslutækja, sem þegar hafi framleiðsluréttindi.
Sjávarútvegur og landbúnaður voru lengst af þeir atvinnuvegir hér
á landi sem bjuggu við hvað mest frjálsræði varðandi möguleika ein-
stakra framleiðenda til að hefja starfsemi og haga henni eftir eigin
vild. Sjávarútvegurinn hefur lengi verið vettvangur athafnamanna,
sem margir hverjir byrjuðu smátt og byggðu upp öflug atvinnufyrir-
tæki með áræðni og dugnaði. Og lengi var það viðkvæði hjá bændum
að einn helsti kostur við búskapinn væri það frjálsræði, sem hann veitti
þeim. En aðstæður hafa breyst verulega. Lagasetning og fyrirmæli
stjórnvalda marka nú þann ramma, sem hverjum einstökum framleið-
anda er settur. Þessar breytingar hafa vissulega verið umdeildar og
mikið ræddar. Ýmis lögfræðileg álitaefni hafa og risið vegna þessarar
lagasetningar og framkvæmdar á reglum, sem settar hafa verið á
grundvelli þeirra. Spurt hefur verið hvort hér sé ekki gengið lengra
í að skerða atvinnufrelsi og eignarréttindi einstaklinga en samrýmst
geti Stjórnarskrá íslands.
Lögfræðilegu álitaefnin eru jafnt á sviði einkaréttar sem alls-
herjarréttar, svo sem stjórnarfarsréttar. Hér er vitanlega ekki unnt
að fjalla um nema lítið brot af þessum álitaefnum og ég mun
fyrst og fremst fjalla um þessi málefni í ljósi ákvæða stj órnarskrár-
innar, og þá einkum eignarnámsákvæðis hennar í 67. gr. og 69. gr.
um atvinnufrelsi. Þessum orðum mínum er ætlað að vera inngangur
að umræðum um þessi mál hér á fundinum, og ég hef því valið að
Tryggvi Gunnarsson lauk lagaprófi vorið 1982.
Kandidatsritgerð hans fjallaði um tilgang og
gildissvið jarðalaga nr. 65/1976. Hann starfaði
i landbúnaðarráðuneytinu þar til í nóvember
1984 og var aðstoðarmaður hæstaréttardómara
frá desember 1984 til ágúst 1986. Veturinn ’86
til ’87 var hann við framhaldsnám í eignarétti
við Oslóarháskóla. Frá 1. september 1987 til 14.
mars 1988 starfaði hann sem fulltrúi sérstaks
ríkissaksóknara f Hafskipsmálum. Frá 15. mars
til 31. desember 1988 var hann settur borgar-
dómari í Reykjavfk, og frá 1. janúar 1989 hefur
hann gegnt starfi aðstoðarmanns umboðs-
manns Alþingis. Hann hefur verið stundakenn-
ari í fjármunarétti í lagadeild H.í.
110