Tímarit lögfræðinga - 01.06.1989, Blaðsíða 46

aðferðir, sem viðhafðar eru við þessa stjórnun atvinnugreinanna, fari
í bága við 67. og 69. gr. stjórnarskrárinnar er rétt að hafa eftirfar-
andi meginatriði í huga:
1. Við þekkjum hinar almennu forsendur, sem búa að baki þessum
aðgerðum, s.s. þörfina á að takmarka sókn í fiskstofna og að
draga úr framleiðslu á búvörum á sama tíma og markaðir drag-
ast saman og ríkisvaldið dregur úr greiðslu útflutningsbóta. Auð-
vitað mætti fara aðrar leiðir til að ná þeim markmiðum, sem að
er stefnt, en löggjafarvaldið hefur valið þessar.
2. Umræddar stjórnunaraðgerðir eru að formi til tímabundnar.
3. Þegar þessi stjórnun var tekin upp, var reynt að valda sem
minnstri röskun hjá þeim, er starfandi voru fyrir í þessum grein-
um, með því að miða hina leyfðu framleiðslu þessara aðila við
framleiðslu þeirra á tilteknum árum þar næst á undan.
4. Skipting á hinu leyfða magni milli skipa og búvöruframleiðenda
er í grundvallaratriðum byggð á almennum reiknireglum.
5. Varðandi búvöruframleiðsluna hafa jafnan verið í gildi ýmsar
heimildir til að leiðrétta hinn úthlutaða rétt vegna sérstakra að-
stæðna og að uppfylltum tilteknum skilyrðum.
6. Minnt er á það, sem áður var sagt um möguleika á sölu fiskiskipa
á erlendum mörkuðum og nýtingu og sölu bújarða til annarrar
starfsemi en lýtur framleiðslustjóm.
Ég hygg að í ljósi þeirra atriða, sem ég nefndi hér að framan varð-
andi mörkin milli eignarnáms og almennra takmarkana á eignarrétt-
indum og þeirra atriða, sem ég hef rakið varðandi umrædda framleiðslu-
stjórnun, verði að telja næsta víst að almennt yrði núverandi stjórn-
un fiskveiða og búvöruframleiðslu ekki talin fara í bága við 67. og
69. gr. stjórnarskrárinnar.
En þó að ég telji að þessar stj órnunarreglur standist almennt, þá
verður að gera þann fyrirvara, að hugsanlega kunna einstakir aðilar
að verða svo illa úti vegna þeirra reglna og ákvarðana, sem teknar eru
á grundvelli þessarar löggjafar, að þeir teldust hafa orðið fyrir bóta-
skyldri skerðingu samkv. 67. gr. stjórnarskrárinnar. Ég á þarna
t.d. við tilvik þar sem eignir manna, s.s. mannvirki eða veiðarfæri, sem
menn hafa komið upp í trausti þess að fá áfram að stunda atvinnu,
sem þeir hafa stundað um skeið, verða þeim nánast ónýtar og verð-
lausar vegna umræddra stjórnunaraðgerða. Er fróðlegt í þessu sam-
bandi að skoða dóm Hæstaréttar frá 12. júní 1964, Hrd. 1964, bls. 573.
124