Tímarit lögfræðinga - 01.05.1991, Síða 31

á sviði bandalagsréttar til að leyst verði úr máli. Málsaðilar eiga hér enga
sjálfstæða réttarfarsleið heldur gefst þeim aðeins kostur á að tala máli sínu. Af
þessu leiðir að einstaklingar og lögpersónur hafa engan rétt til að vísa máli til
forúrskurðar, heldur aðeins heimild til að koma fram með kröfu um þetta í máli
sem hefur verið tekið til meðferðar. Dómstólum er ekki skylt að leggja mál til
forúrskurðar heldur aðeins heimilt. Samkvæmt3. mgr. 177. gr. EBE-samnings-
ins er aðeins skylt að leita forúrskurðar þegar engin heimild er til áfrýjunar.
Komist dómstóll á lægra dómstigi að þeirri niðurstöðu, að viðkomandi
lagatexti bandalagsréttar þarfnist ekki túlkunar, þótt hann sé hlutlægt séð óskýr,
og taki sjálfur álitaefnið til úrlausnar, verður áfrýjunardómstóll að taka ákvörð-
un um það að nýju, hvort mál skuli lagt til forúrskurðar, því að hann er
sjálfstæður og ekki bundinn af úrskurðum dómstóla á lægri dómstigum. Ákveði
dómstóll á síðasta dómstigi að leggja ekki mál til forúrskurðar, þó að honum beri
skylda til þess samkvæmt samningnum, er engin leið til að hnekkja þeirri
ákvörðun. Dómstóll Evrópubandalagsins getur því ekki dæmt um, hvort skylt
hefði verið að leggja málið fyrir hann til forúrskurðar, því að ákvörðun um það
verður aðeins tekin á grundvelli landsréttar, en Dómstóllinn hefur enga heimild
til að dæma um hann.
Af þessu leiðir því, að möguleiki til málskots er almennt ekki fyrir hendi, ef
ákveðið er á síðasta dómstigi að leggja ekki álitamál til forúrskurðar. Um það er
kveðið á í landsrétti hvort og með hvaða hætti heimilt sé að vísa máli til
forúrskurðar. I Sambandslýðveldinu Þýskalandi er þessari heimild hafnað, og
jafnvel þótt brot gegn skyldu til að leggja mál til forúrskurðar hafi átt sér stað á
síðasta dómstigi, eru aðilarnir háðir dómsvaldi eigin ríkis og eiga þess engan kost
að fá úrlausnina endurskoðaða fyrir Dómstólnum.IJ
Samkvæmt 177. gr. EBE-samningsins er heimilt að leggja tvenns konar beiðni
um forúrskurð fyrir Dómstólinn:
a) annars vegar um túlkun bandalagsreglna
b) og hins vegar um gildi ákvarðana Bandalagsins.
Að sjálfsögðu getur dómarinn leitað úrlausnar um álitaefni af báðum gerðum í
sömu úrlausn, en þekking á bandalagsrétti er nauðsynleg til að geta leitað
forúrskurðar.
Oftast er það vanþekking á umfangi og áhrifum bandalagsréttar sem kemur í
veg fyrir að dómstólar gegni skyldu sinni til að leita forúrskurðar. Einnig veldur
áhyggjum afstaða lægra settra dómstóla sem er, samkvæmt 177. gr. EBE-
samningsins, ekki skylt, heldur einungis heimilt að leita forúrskurðar. Dómstóli
ber fyrst og fremst að gæta laga og réttar. Jafnframt verða dómarar að gæta þess
að málsmeðferð verði með hagkvæmum hætti. Bæði þessi sjónarmið leiða til
14 Armbriister, EuZW 1990, 287/248
29