Tímarit lögfræðinga - 01.09.1992, Qupperneq 11

Lúðvík bendir á mismunandi orðfæri í 22. gr. og 78. gr. dönsku stjórnarskrár-
innar og að bæði afskedige og afsætte sé þýtt á íslensku með „víkja frá embætti“
og „víkja úr embætti“ þótt „afskedige" taki bæði til þess að víkja frá um
stundarsakir og að fullu en „afsætte“ tákni einungis að víkja frá til fullnaðar.
Höfundurinn leiðir að því gild rök að full nauðsyn geti verið á lagalegu úrræði til
að leysa dómara frá störfum um stundarsakir. Slíkt úrræði telur hann felast í 3.
mgr. 20 gr. og 61. gr. stjórnarskrárinnar, rétt túlkaðrar í samræmi við danska
frumtextann. Jafnframt styður hann skoðun sína við álit íslenskra fræðimanna
og þá afstöðu sem fram kemur af hálfu löggjafans í 35. gr. EML.
1.5 Álit ríkislögmanns
Eftirfarandi rök komu fram af hálfu ríkisvaldsins í héraði í ofangreindu
dómsmáli:
Af hálfu stefnda í gagnsök, dómsmálaráðherra f.h. ríkisvaldsins, er því haldið fram sem
í aðalsök að honum hafi verið heimilt að víkja gagnstefnanda ... úr embætti um
stundarsakir með heimild í 3. mgr. 35. gr. laga nr. 85/1936 beint eða með lögjöfnun og
komi 61. gr. stjórnarskrárinnar ekki í veg fyrir það. Til vara er á því byggt að lausn um
stundarsakir hafi verið heimil samkvæmt 3. mgr. 7. gr. laga nr. 38/1954 um réttindi og
skyldur starfsmanna ríkisins. Ekki verði betur séð en gagnstefnandi hafi sjálfur verið
þessarar skoðunar á sínum tíma þar sem hann hafi með bréfi til gagnstefnda dags. 28.
nóv. 1988 óskað eftir því að honum yrði veitt lausn um stundarsakir frá embætti sínu.
Samkvæmt 9. gr. laga nr. 38/1954 njóti starfsmaður hálfra fastra launa þeirra er stöðu
hans fylgi á meðan lausn um stundarsakir vari. Ekkert komi fram í lögum eða
lögskýringargögnum, sem styðji það að lögin, ogþar með ákvæði 9. gr. þeirra, eigi ekki
við um alla starfsmenn ríkisins, hæstaréttardómara jafnt sem aðra, enda njóti ekki við
sérreglna í öðrum lögum og 61. gr. stjórnarskrárinnar feli ekki í sér sérreglu um
hæstaréttardómara að þessu leyti. Af þessum sökum beri að sýkna gagnstefnda af
kröfum gagnstefnanda.8
1.6 Álit danskra fræðimanna
Þótt Lúðvík Ingvarsson sæki rök sín til danskra frumheimilda lætur hann ógert
að gera grein fyrir afstöðu danskra fræðimanna og dansks löggjafarvalds til
álitaefnisins. Þó hefði hann getað sótt þangað stuðning fyrir skoðunum sínum.
Fyrir lögtöku stjórnarskrárinnar 1849 lýsti J. E. Larsen reglum dansks réttar
um frávikningu dómara um stundarsakir þannig:
Om de senere indtrædende Forhold og Omstændigheder, der kunne gjóre en allerede
udnævnt Dommer uskikket til at fungere ... I slige Tilfælde vil vedkommende Collegium
eller Overovrighed ... endog ex officio have at træffe den efter Omstændighederne
fornödne Foranstaltning til, at Dommeren kan blive entlediget eller dog forelóbigen
suspenderet og Embedets Bestyrelse overdraget til en Anden, jfr. [DL] 3-4-4,9...
8 HRD 1989 1648.
9 Civilprocessuale Foredrag. Af J. E. Larsen ... (1841-1842) - Kbh. 1858, § 17, s. 21.
89