Tímarit lögfræðinga - 01.09.1992, Síða 57

hann hefur að segja. Verk dómaranna liggi fyrir eins og þeir vilji og kunni að
ganga frá því, og eftir það eigi þeir ekki að ganga fram og skýra það eða verja.
3. Réttarfarið í landinu sé með þeim hætti (?), að lögmenn ættu ekki að láta
það til sín taka í opinberum umræðum um mál, sem þeir hafa sjálfir farið með.
Vegna skuldbindinga lögmanns við viðskiptamann sinn verði takmörkuð not af
framlagi hans til opinberrar umræðu. Þá ættu lögmenn eins og dómarar starfs
síns vegna að forðast þátttöku í „áróðursliðum“ í þjóðfélaginu.
4. Menn í stjórnsýslu, sem oft tali í embættisnafni, ættu ekki að draga
dómstóla inn í orðahnippingar. Þeir megi þó láta skoðun sína, t.d. á Hæstarétti,
koma fram opinberlega, en þá sé nauðsynlegt að þeir gæti hófs í orðum með
tilliti til þess að frá dómurum sé ekki svars að vænta.
5. í greininni er svo skrítinn kafli um óvandaðar umræður, ýkjufrásagnir,
áróður og auglýsingar, við hlið heilbrigðrar umræðu. Virðist þessi kafli þjóna
þeim tilgangi í greininni að tengja ummæli forsætisráðherrans, sem fyrr var getið
við slíkt, án þess að sagt sé berum orðum, að höfundurinn telji þau ummæli falla í
þennan flokk umræðna.
Ekki er nema að sumu leyti unnt að fallast á skoðanir Þórs Vilhjálmssonar í
þessari grein. Að mestu má fallast á þá meginniðurstöðu hans, að dómarar ættu
að forðast að taka þátt í opinberum umræðum um dómsniðurstöður sínar. Það
er auðvitað rétt að með forsendum sínum fyrir dómsniðurstöðunni hefur
dómarinn sagt það, sem honum þykir skipta máli og vera fullnægjandi til
rökstuðnings fyrir henni. Eftir það talar dómurinn fyrir sig sjálfur. Dómur sem
greinir fullnægjandi lögfræðileg rök fyrir niðurstöðu verður heldur ekki gagn-
rýndur, þannig að nein þörf sé til andsvara. Það er því í reynd þannig, meðan allt
er í lagi með dómsstarfið, að gagnrýnin missir marks og engin þörf er á
andsvörum.
Ef hins vegar rök fyrir dómsniðurstöðu eru lögfræðilega ófullnægjandi er
aðstaðan önnur. Þá er dómurinn opinn fyrir gagnrýni. Og þá fyrst finnur
dómarinn hj á sér þörfina til að svara gagnrýninni. En j afnvel í þessu falli er oftast
óheppilegt að hann láti undan þeirri þörf. Stafar það af því að með því að svara
viðurkennir dómarinn með óbeinum hætti, að ekki hafi verið nægilega vel hugað
að málinu, áður en dómurinn var upp kveðinn. Þar að auki verður rökstuðning-
ur eftirá aldrei jafn trúverðugur og rökstuðningur fyrirfram, þar sem dómarinn
er nú í reynd að verja sínar eigin hendur fyrir gagnrýni.
Þór Vilhjálmsson hæstaréttardómari segir í grein sinni að aðstaða dómaranna
að þessu leyti eigi vitanlega ekki að útiloka aðra frá að ræða gerðir dómara.
Þetta er að sjálfsögðu rétt. Meðferð dómsmála og niðurstöður dóma eru meðal
mjög þýðingarmikilla þjóðfélagsmála sem hljóta, ef allt er með felldu, að vera til
umræðu í þjóðfélaginu. Skiptir þá engu máli hvort vænta megi svars við gagnrýni
135