Tímarit lögfræðinga - 01.09.1992, Síða 58

frá dómurunum sjálfum. Hæstaréttardómarinn telur þrátt fyrir þetta, að
Iögmenn ættu ekki að taka þátt í opinberum umræðum um dómsmál sem þeir
hafa sjálfir farið með. Telur hann þetta svo sem áður sagði aðallega stafa af því,
að vegna hlutdrægra tengsla sinna við sakarefnið verði „takmörkuð not“ af
framlagi lögmannanna til hinnar opinberu umræðu.
Ekki er með nokkru móti unnt að fallast á þetta. Heimild til þátttöku í
opinberum umræðum getur aldrei ráðist af skoðunum annarra á því, hvort
fyrirfram sé líklegt að „not“ verði af því sem sagt er. Og þau rök, sem ég áður vék
að, og við Þór Vilhjálmsson virðumst báðir telja að mæli gegn þátttöku dómara í
umræðum um mál, sem hann hefur dæmt, eiga ekki við um lögmanninn. Þegar
lögmaðurinn tjáir sig um dómsniðurstöðu í máli sem hann hefur flutt, er hann
ekkert að dyljast. Þeir sem lesa vita að hann hefur flutt málið og eru því vísir til
að lesa það sem hann segir með gagnrýnna hugarfari en ella. Þessi aðstaða gerir
ekki annað en að auka kröfurnar til rökstuðnings fyrir þeirri gagnrýni, sem
lögmaðurinn setur fram. Það eru að mínu áliti alveg fráleit sjónarmið að telja
eitthvað athugavert við það í sjálfu sér, að lögmaður tjái sig um dómsniðurstöðu
í máli sem hann hefur flutt og telur vera ranga. Slík sjónarmið finnst mér ættuð
frá annarri öld en þeirri, sem við lifum. Þessi sjónarmið fela í sér kröfu um að
þagga niður umræðurnar bara vegna þess að það er óþægilegt sem sagt er. Og þó
að ekki væri vegna annars en þess að verið er að ræða þetta við Þór Vilhjálmsson
dómara við Mannréttindadómstól Evrópu, er ástæða til að nefna í þessu
sambandi forsendur úr dómi þess dómstóls í máli Þorgeirs Þorgeirssonar
nýverið, þar sem sagt er að tjáningarfrelsið felist ekki aðeins í því að setja fram
upplýsingar og skoðanir, sem mönnum falli í geð, heldur verndi það líka rétt
manna til tjáningar um það sem öðrum mislíkar („but also to those that offend,
shock or disturb“). í ríki, sem viðhefur lýðræðislega stjórnarhætti getur svar við
gagnrýni aldrei verið fólgið í því að þagga hana niður. Þetta er ekki flóknara en
það.
Krafan sem Þór Vilhjálmsson vill gera til „manna í stjórnsýslunni", sem víkja
orðum að dómstólastarfsemi, er að þeir gæti hófs í orðum. Ekki andmæli ég
þessu. Ég tel reyndar að þessa kröfu megi gera til allra þeirra sem þátt taka í
umræðunum. Það er hins vegar athugavert við þessa niðurstöðu hæstaréttar-
dómarans, að hann virðist gefa með henni í skyn, að ummæli forsætisráðherr-
ans, sem hann segir vera meðal tilefna fyrir erindi sínu, hafi ekki uppfyllt þessa
kröfu. Svo sem Þór Vilhjálmsson hefur þessi ummæli eftir fjölmiðlum, voru þau
á þá leið, að ekki væri ástæða til að endurskoða stjórnarskrána, meðan
Hæstiréttur væri ekki tekinn að fara eftir henni. Er dómarinn að halda því fram,
að ráðherra, sem er á þeirri skoðun, að Hæstiréttur hafi ekki dæmt mönnum
þann rétt sem þeim beri samkvæmt stjórnarskránni, megi ekki láta þá skoðun í
ljós? Ég minni á, að í bók minni, sem einnig var sögð vera tilefni erindis
136