Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.09.1994, Side 52

Tímarit lögfræðinga - 01.09.1994, Side 52
Það er meginregla í íslensku réttarfari og í samræmi við þá mannréttinda- sáttmála sem Islendingar hafa undirritað að ákæruvaldinu ber að sanna sekt sakbornings og þarf hann ekki að sanna sakleysi sitt. Allan skynsamlegan vafa ber að meta sakborningi í hag. Oft er erfitt að sanna kynferðisbrot enda sjaldan vitnum til að dreifa. Sakbomingar í nauðgunarmálum bera því oft við að samfarir hafi átt sér stað með samþykki konunnar og stendur því staðhæfing gegn staðhæfingu. Verður því að byggja á öðrum atriðum, svo sem líkamlegum áverkum eða öðrum ytri ummerkjum svo og því hvor aðilinn þyki trúverðugri í frásögn sinni. Þinghöld í málum sem varða kynferðisbrot eru alltaf háð fyrir luktum dyrum. Ber dómara að bóka ákvörðun um lokað þinghald í þingbók og vísa til viðeigandi lagaákvæðis, sbr. 8. gr. laga nr. 19/1991. Akærði á rétt á að vera við aðalmeðferð máls. Dómari getur þó ákveðið að sakborningi verði vikið úr þinghaldi meðan skýrsla vitnis er tekin, ef þess er krafist og dómari telur að nærvera sakbornings geti orðið vitninu sérstaklega til íþyngingar eða geti haft áhrif á framburð þess. Þessari heimild er oft beitt við meðferð kynferðisbrotamála. Brotaþoli á þess kost að koma að bótakröfu í opinberu máli og skal tilgreina hana ótvírætt í ákæru. Þá getur brotaþoli gert kröfu um bætur vegna kostnaðar sem hann hefur haft af því að halda fram kröfu sinni í málinu, svo sem vegna gagnaöflunar og lögmannsaðstoðar. Dómari getur gefið brotaþola eða umboðs- manni hans, t.d. lögmanni, kost á að tjá sig um kröfuna og skýra hana ef slíkt getur orðið án verulegra tafa eða óhagræðis í máli. Það er meginregla að refsiþáttur opinbers máls situr í fyrirrúmi og ekki er til þess ætlast að meðferð bótakröfu tefji málið úr hófi. Verði bótakröfu vísað frá dómi af þessum sökum á tjónþoli þess alltaf kost að sækja kröfu sína í einkamáli. Réttarstaða brotaþola í kynferðisbrotamálum er, að öðru leyti en greint hefur verið hér að framan, eins og réttarstaða annarra vitna í opinberu máli. Brota- þola er hér á landi ekki skipaður málsvari eins og heimilt er samkvæmt dönsku réttarfarslögunum, en þar eru sérákvæði um lögmannsaðstoð til brotaþola í kynferðisbrotamálum og nokkrum flokkum ofbeldisbrotamála, sbr. 741. gr. a- e lið dönsku réttarfarslaganna. Samkvæmt lögunum leiðbeinir lögreglan brota- þola um heimild hans til að krefjast skipunar lögmanns sér til aðstoðar og kemur kröfu hans til viðeigandi dómstóls. Málsvari brotaþola á rétt á að vera viðstaddur yfirheyrslur yfir honum, bæði hjá lögreglu og í dómi og getur lagt spumingar fyrir hann. Málsvarinn á rétt á að kynna sér skýrslur brotaþola hjá lögreglu og eftir útgáfu ákæru getur málsvarinn kynnt sér önnur þau gögn sem lögreglan hefur lagt fram. Málsvarinn má ekki án samþykkis lögreglu afhenda eða kynna brotaþola eða öðrum þau gögn sem hann hefur undir hönd- um og varða málið. Eg leyfi mér að leggja til að hugað verði nú þegar að breytingum á réttar- stöðu brotaþola, a.m.k. í kynferðisbrotamálum, og verði ofangreind ákvæði dönsku réttarfarslaganna höfð til hliðsjónar. 118

x

Tímarit lögfræðinga

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.