Tímarit lögfræðinga - 01.12.1994, Blaðsíða 9

Til læknismeðferðar í víðtækum skilningi þess orðs má einnig telja umönnun
og gæslu sjúklings. Sá þáttur er að verulegu leyti í höndum annarra heil-
brigðisstétta en lækna. Bótaskylda hinna síðamefndu fer einnig eftir sakarregl-
unni. Til dæmis um það má nefna héraðsdóm frá 1957 (Dómur bæjarþings
Reykjavíkur 17/4 1957, sjá Tímarit lögfræðinga 1958, 102-8). Þar voru hjúkr-
unarfræðingur og gangastúlka talin hafa sýnt gáleysi við umönnun sjúklings
eftir skurðaðgerð. Læknir hafði mælt svo fyrir, að hitapokar skyldu látnir í rúm
sjúklingsins. Var það gert, en ekki var gengið nægilega vel frá pokunum, þannig
að sjúklingurinn skaðbrenndist af heitu vatni. Læknirinn var sýknaður af bóta-
kröfu, þar sem talið var, að hann hafi mátt treysta því, að starfsmenn gerðu það
óaðfinnanlega, sem fyrir þá var lagt. Hins vegar var sjúkrahúsið dæmt bótaskylt
á grundvelli gáleysis fyrrgreindra starfsmanna.
Hér á landi hafa fallið nokkrir dómar um bótaábyrgð vegna tjóns í kjölfar
læknismeðferðar. Það hvemig gáleysi er metið verður best skýrt með dæmum,
m.a. úr þeim dómum.2
3. VINNUVEITANDAÁBYRGÐ
Sakarreglan er mikilvæg meginregla. Samkvæmt henni verður bótaábyrgð
ekki lögð á mann, nema hann hafi valdið tjóni með saknæmum hætti. I nú-
tímaþjóðfélagi þykir þó vera þörf fleiri bótareglna til þess að fjárhagslegar
byrðar vegna tjónsatburða verði lagðar á þá, sem telja verður eðlilegt að beri
þær. Hér á landi eru fáeinar bótareglur, sem em víðtækari en sakarreglan í þeim
skilningi, að samkvæmt þeim er ekki skilyrði bótaábyrgðar, að hinn bótaskyldi
eigi sjálfur sök á tjóni.
Ein þeirra er reglan um vinnuveitandaábyrgð, sem styðst við dómvenju eins
og sakarreglan. í vinnuveitandaábyrgð felst, að atvinnurekandi ber bótaábyrgð
á tjóni, sem starfsmenn hans valda af gáleysi. Ábyrgð fellur á vinnuveitandann,
þótt hann eigi sjálfur enga sök á tjóni. Ekki skiptir máli hvort vinnuveitandinn
er einstaklingur eða ópersónulegur aðili. Sjúkrahús og aðrar sjúkrastofnanir
bera þannig bótaábyrgð á tjóni, sem rakið verður til gáleysis lækna, hjúkrunar-
fræðinga eða annarra starfsmanna þeirra. Um mat á sök starfsmanns fer eftir
sömu sjónarmiðum og eiga við eftir sakarreglunni. Samkvæmt báðum
reglunum er sök því ófrávíkjanlegt skilyrði bótaskyldu. Munurinn á þeim er
einungis sá, að eftir reglunni um ábyrgð vinnuveitanda jafngildir skaðaverk
starfsmanns því að vinnuveitandinn valdi sjálfur tjóni.
4. PERSÓNULEG ÁBYRGÐ STARFSMANNS
Reglan um vinnuveitandaábyrgð hefur ekki bein áhrif á persónulega ábyrgð,
sem starfsmaður ber eftir sakarreglunni. Lengst af gilti hér á landi sú regla, að
2 I erindi sínu reifar Logi Guðbrandsson nokkra dóma í skaðabótamálum sem tengjast þessu
efni.
233