Tímarit lögfræðinga - 01.12.1994, Blaðsíða 14

koma til greina utan sviðs skaðabótaréttar, eru almannatryggingar og lífeyris-
sjóðir, svo og slysa- eða sjúkratryggingar, sem keyptar eru hjá vátryggingar-
félögum.
Abyrgðartrygging heilbrigðisstétta eða sjúkrastofnana er ekki sjálfstætt bóta-
úrræði í þeim skilningi að hún veiti tjónþola annan eða meiri rétt en hann á eftir
skaðabótareglum. Ábyrgðartryggingin kemur tjónþola ekki að neinu gagni,
nema hann eigi bótakröfu eftir einhverri skaðabótareglu. Þótt í öðrum erindum,
sem birt eru hér í tímaritinu, sé fjallað um nokkur bótaúrræði utan sviðs skaða-
bótaréttar mun ég þó víkja nokkuð að svokölluðum sjúklingatryggingum, en
fyrst verður sagt í örstuttu máli frá reglum skaðabótaréttar um ákvörðun bóta-
fjárhæðar vegna heilsutjóns.
10. BÓTAFJÁRHÆÐ
Sá, sem ber skaðabótaábyrgð á heilsutjóni annars manns, skal greiða bætur
fyrir allt fjárhagslegt tjón, sem sannanlega hlýst af tjónsatburðinum. Hér kemur
í fyrsta lagi til útlagður kostnaður, svo sem sjúkrahjálp og umönnun á heimili.
Beinn kostnaður tjónþola af sjúkrahjálp er oft ekki mikill, vegna þess að veru-
legur hluti hans er greiddur af hinu opinbera. Stærsti liður bótakröfu vegna
líkamstjóns er venjulegast bætur fyrir atvinnutjón. Er þar greint á milli bóta
fyrir missi tekna um stundarsakir og bóta fyrir missi tekna ævilangt. Bætur fyrir
atvinnutjón eru oft mun hærri eftir reglum skaðabótaréttar en reglum um al-
mannatryggingar.
Auk bóta fyrir fjártjón á sá, sem verður fyrir líkamstjóni, í flestum tilvikum
einnig rétt á bótum fyrir ófjárhagslegt tjón, þ.e. þjáningabótum og eftir atvikum
bótum fyrir varanlegan miska.
Hér verður ekki sagt frá hvemig bætur fyrir fjártjón eða miska eru ákveðnar,
en þess ber vel að gæta, að í framkvæmd getur verið erfitt að sannreyna hvort
eða að hve miklu leyti tjón sjúklings verður rakið til sjúkdómsins, sem upphaf-
lega hrjáði hann, eða mistaka, sem læknar eða aðrir bera ábyrgð á.
11. SJÚKLINGATRYGGING
Sjúklingur, sem verður fyrir heilsutjóni við læknismeðferð eða í tengslum við
hana, á ekki rétt til skaðabóta, nema hann geti sannað sök eða önnur atvik, sem
eru skilyrði bótaskyldu eftir skaðabótareglum. Sjúklingur getur beðið tjón af
ýmiss konar skakkaföllum í tengslum við læknismeðferð, rannsókn eða þess
háttar, án þess að eiga skaðabótarétt að lögum. Oft er sök augljóslega ekki orsök
tjóns, en í öðrum tilvikum benda líkur til sakar þótt ekki takist að sanna að svo
sé. Ymis dæmi eru um að varanleg örorka hljótist í kjölfar meðferðar sjúklinga,
ekki síst á sjúkrahúsum. í sumum slíkum tilvikum hefur örorka afdrifaríkar
afleiðingar fyrir sjúkling.
Eins og fyrr segir greiða ábyrgðartryggingar lækna eða sjúkrahúsa ekki bætur
til sjúklinga eða annarra, sem verða fyrir tjóni, nema skaðabótaréttur hafi stofn-
238