Tímarit lögfræðinga - 01.12.1994, Blaðsíða 22

fjárhæðir með lögmanni kröfuhafa, sem undantekningarlítið hefst á endanum,
þótt stundum sé róðurinn þungur. Við þá vinnu er aðeins eitt leiðarljós af hálfu
stjómvalda, þ.e. að reyna að ná samkomulagi, sem fari sem næst því, er ætla má
að dómstóll myndi dæma, væri bótaákvörðun á hans hendi. Tjónþolinn á hvorki
að tapa á því né hagnast að semja við stjórnvaldið í staðinn fyrir það að láta
dómstól ákveða um rétt sinn. Fulltrúi stjórnvaldsins hefur að sjálfsögðu hvorki
heimild til þess að gera betur eða verr við tjónþolann í samningum heldur en ef
dómstóll hefði útkljáð málið.
I raun er ég hér kominn á enda með umfjöllun á meðferð bótamála innan
stjómkerfisins. Það, sem hér hefur verið sagt, miðast allt við að mál sé
meðhöndlað á grundvelli almennra bótareglna.
I þessu samhengi er þó skylt að geta þess, að í þremur tilvikum svo ég þekki
til hefur löggjafinn sjálfur tekið það í sínar hendur að ákveða mönnum bætur
fyrir tjón vegna afleiðinga læknisaðgerða. I þessum tilvikum hefur bótaskylda
ekki verið talin vera fyrir hendi, en löggjafinn hefur samt ákveðið að menn skuli
fá bætur. Það hefur þá kallað á sérstaka lagaheimild með því að bótaskylda að
lögum var ekki til staðar. Hið fyrsta þessara þriggja tilvika átti sér stað um 1980,
hið næsta árin 1987-1988 og hið síðasta 1993. I tilvikum frá 1980 og 1993 var
um að ræða mjög óvenjulega og sérstaka sjúkrasögu tveggja einstaklinga, en í
þriðja tilvikinu var veitt heimild til greiðslu bóta handa ótilteknum fjölda
tjónþola, sem höfðu smitast af alnæmisveim við blóðgjöf. A þeim tíma var
ókleift að skima blóð, eins og síðar varð tæknilega unnt að gera og því ekki tal-
inn vera grundvöllur til að komast að þeirri niðurstöðu, að bótaskylda væri fyrir
hendi að lögum gagnvart þeim einstaklingum, sem þama áttu hlut að máli. Það
þarf ekki að hafa mörg orð um að þessi mál hafa verið svo sérstök að mati
fjárveitingavaldsins, að þau hafa gefið tilefni til svo óvenjulegrar meðferðar.
246