Tímarit lögfræðinga - 01.12.1994, Blaðsíða 16

Var því ætlað að samræma íslenskar reglur í aðalatriðum öðrum norrænum regl-
um um sjúklingatryggingu og auka þannig stórlega bótarétt sjúklinga, sem bíða
heilsutjón vegna áfalla í tengslum við læknismeðferð o.fl. Frumvarpið náði ekki
fram að ganga, en fyrirsjáanlegt var að lögfesting þess myndi hafa mikinn
kostnað í för með sér.
Aður hefur komið fram, að skaðabótareglur veita ekki nærri alltaf bótarétt
fyrir heilsutjón, sem hlýst af læknisaðgerð eða annarri meðferð sjúkiinga í heil-
brigðiskerfmu. Fyrmefnd breyting, sem gerð var á lögum um almannatrygging-
ar, bætir að nokkru rétt sjúklinga, en allmikið vantar á að sjúklingar hljóti bóta-
rétt, sem nálgast það að vera eins mikill og réttur, sem tjónþolar geta átt eftir
reglum skaðabótaréttar.
Þegar fjallað er um bótaábyrgð heilbrigðisstétta og sjúkrastofnana er eðlilegt
að spurt sé hvaða rök séufyrír því að sjúklingar njóti annarrar og betri réttar-
stöðu en aðrir, sem verða fyrir tjóni. Helstu rökin eru þessi:7
1. Sönnunarvandkvæði í þessum málaflokki eru oft meiri en á öðrum sviðum,
bæði vegna erfiðleika tengdum læknisfræðilegum álitamálum og vegna þess að
oft eru ekki aðrir til frásagnar en þeir, sem eiga hendur sínar að verja, þegar
tjónþoli heldur því fram að mistök hafi orðið. Kostnaður við rekstur skaðabóta-
mála er einatt mikill, einkum þegar verulegur vafi leikur á um sönnun gáleysis
eða orsakatengsla.
2. Æskilegt er að sem víðtækust vitneskja fáist um það er betur má fara í heil-
brigðiskerfinu. Slrk vitneskja er nauðsynleg, ef gera á úrbætur. Skaðabótamál
eru fallin til að skapa tortryggni og geta spillt eðlilegu og nauðsynlegu sam-
bandi sjúklings og þess sem þjónustu veitir. Dómsmál eru því ekki til þess fallin
að auðvelda öflun almennra upplýsinga um það, sem miður fer. Bótaréttur úr
sjúklingatryggingu er hins vegar ekki háður því, að unnt sé að sýna fram á per-
sónulega ábyrgð læknis eða annars starfsmanns. Er líklegt, að starfsmenn muni
þess vegna vera fúsari til samvinnu um að afla upplýsinga.
3. Bótakröfum vegna ætlaðra mistaka lækna eða starfsmanna sjúkrastofnana
fer fjölgandi og virðist það auka þörf á virkari bótaúrræðum en þeim sem nú eru
fyrir hendi.
4. Hjá læknum og ýmsum öðrum hefur borið á óánægju með gildandi reglur
um bótarétt sjúklinga á þessu sviði. Bent hefur verið á, að í mörgum tilvikum
megi telja ósanngjamt, að sjúklingur fái ekki bætur fyrir meiri háttar heilsutjón,
t.d. þegar orsök þess er mjög sjaldgæfur, en óhjákvæmilegur fylgikvilli.
5. Afdrifaríkir fylgikvillar eða óvenjuleg eftirköst læknismeðferðar valda
sjúklingum einatt vonbrigðum og jafnvel geðrænum veikindum. Víðtækur rétt-
ur til fébóta getur dregið úr neikvæðum afleiðingum af þessu tagi.
Um þessi rök má að sjálfsögðu deila. Sum þeirra geta einnig átt að meira eða
7 Það sem hér fer á eftir er tekið úr frumvarpi til laga um sjúklingatryggingu, sjá Alþt. 1990-
91 A, bls. 4098-4099.
240