Tímarit lögfræðinga - 01.12.1996, Blaðsíða 11

meðferð á málum hjá ESA, þ.e. hvort einhverjir séu þeir gallar á ákvörðun að
leiði til ógildingar hennar, en síður um efnisatriði þau sem ákvörðunin lýtur að,
nema haldið sé fram brotum gegn EES-samningnum eða öðrum samningum og
afleiddum réttarreglum, eða því að byggt hafi verið á ómálefnalegum sjónar-
miðum.11 I málum sem höfðuð eru af Eftirlitsstofnun EFTA á hendur EFTA-
ríki vegna meints brots á samningsskuldbindingum ríkisins beinist rannsókn
málsins og málflutningur aðila hins vegar bæði að lagaatriðum og þeim
staðreyndum sem slá þarf föstum svo að skorið verði úr því álitaefni sem fyrir
liggur.
3. Málsforræði, sakarforræði og rannsóknarregla
Enda þótt málsmeðferðarreglur EFTA-dómstólsins endurspegli í megin-
atriðum þær réttarfarsreglur sem byggt er á í rétti aðildarríkjanna, m.a. um
máls- og sakarforræði, hefur sérstakt eðli EES-samningsins og sérstakt hlutverk
EFTA-dómstólsins þó áhrif á þær reglur sem eiga við um meðferð mála fyrir
dómstólnum. Þó að málshraðaregla og málsforræðisregla takmarki rétt aðila
málsins til að koma að sönnunargögnum, málsástæðum og lagarökum, sbr. 37.
gr. starfsreglnanna, og yfirlýsingar um ráðstafanir á sakarefni geti haft sam-
bærileg áhrif og fyrir dómstóli aðildarríkis verður þó almennt að telja að þessar
reglur takmarki rannsóknarskyldu dómstólsins og möguleika á lögskýringum
minna en tíðkast í landsrétti.
EFTA-dómstóllinn hefur stundum vísað til málsforræðis aðila í þeim málum
sem komið hafa til kasta dómstólsins, a.m.k. til fyllingar öðrum röksemdum.12
Það er þó ljóst að röksemdir þessar leikast alltaf á við rannsóknarregluna og þau
sjónarmið sem dómstóllinn telur sér skylt að beita og byggjast á sjónarmiðum
um rétta skýringu EES-réttarins og sjálfstæða túlkun EFTA-dómstólsins á
réttarheimildum EES-réttar.13 Hafa sjónarmið um sérstakt eðli EES-réttarins og
sérstakar túlkunarleiðir sem viðurkenndar eru á þessu sviði mikið vægi við
úrlausn einstakra mála.
Það er meginhlutverk dómstólsins að skýra EES-réttinn og taka mið af
markmiðum samningsins við skýringar á ákvæðum hans. Samkvæmt inngangi
að EES-samningnum skuldbinda samningsaðilar sig til að stefna að því að ná
fram samræmdri túlkun og beitingu samningsins og þeirra ákvæða EB-réttarins
11 í máli E-2/94 (Laxamál), reyndi á reglur um rökstuðning ákvarðana, og var ákvörðun ESA
í því máli felld úr gildi vegna þess að hún uppfyllti ekki formkröfur um rökstuðning.
12 Dæmi um þetta er dómur í sameinuðum málum E-8 og 9/94 (Mattel og Lego), REC 1994-
95, bls. 115.1 15. málsgr. (bls. 119) vísar dómstóllinn m.a. til þess að hvorugur aðila málsins
fyrir norska markaðsráðinu hafi dregið í efa að ráðið væri bært til þess að óska eftir ráðgefandi
áliti EFTA-dómstólsins.
13 Sjá reifun á dómum dómstólsins í máli E-l/94, (Restamark), og í sameinuðum málum E-
8 og 9/94, (Mattel og Lego), en í báðum þessum málum beitti EFTA-dómstóllinn sjálfstæðri
skýringu á hugtakinu „dómstóll” og tók fram að skýring hugtaksins í landsrétti hefði ekki
úrslitaþýðingu um það hvemig það yrði túlkað af EFTA-dómstólnum.
147