Tímarit lögfræðinga - 01.12.1996, Blaðsíða 78

Sá tilgangur frumvarpsins að færa rekstur ríkisstofnana nær því sem gerist í
einkarekstri að því er varðar starfsmannahald og launaákvarðanir á alls ekki við
unr dómara. Störf þeirra eru samofin ríkishugtakinu sjálfu en dómarar fara með
einn af þremur þáttum rfkisvaldsins og eru því óaðskiljanlegur hluti þess.
Réttarsamband þeirra og ríkisins er frábrugðið réttarsambandi vinnuveitenda og
launþega á almennum vinnumarkaði. Verður að hafa það sérstaklega í huga við
setningu laga á þessu sviði.
2. Ef litið er til einstakra ákvæða frumvarpsins leiðir það til sömu niðurstöðu,
þ.e. að mörg ákvæði þess eiga ýmist illa eða ekki við um dómara vegna þeirrar
sérstöku stöðu sem þeir eru í.
I 2. kafla frumvarpsins er fjallað um veitingu starfs og í 6. gr. eru talin upp
almenn skilyrði til þess að fá skipun eða ráðningu í starf. I 5. gr. laga nr.
92/1989 um aðskilnað dómsvalds og umboðsvalds í héraði eru ákvæði um
almenn skilyrði til þess að öðlast skipun í starf héraðsdómara og í 5. gr. laga nr.
75/1973 eru samskonar ákvæði um hæstaréttardómara.
I 5. kafla er fjallað um skipun eða setningu í embætti. Ýmis ákvæði þar eiga
ekki við um dómara, og nægir að nefna ákvæði 23. gr. um tímabundna skipun
sem stangast beinlínis á við 61. gr. stjórnarskrárinnar eins og hún hefur verið
skilin hingað til.
í 6. kafla er fjallað um lausn frá embætti. Sérreglur gilda um dómara varðandi
þetta samkvæmt lögum sbr. einnig V. kafla stjómarskrárinnar. Að auki verður
að telja eðlilegt, að þar sem dómendum er ætlað að fjalla um frávikningu
embættismanna sbr. 32. gr. frumvarpsins, gildi sérreglur um þá fyrmefndu.
í 7. kafla er fjallað um „sérstakar skyldur". Strax í upphafsákvæði kaflans er
að finna ákvæði sem ekki getur átt við um störf dómara þar sem rætt er um, að
ráðherra setji sérhverjum forstöðumanni erindisbréf, þar sem tilgreind skulu
helstu markmið í rekstri stofnunar og verkefni hennar, bæði til lengri og
skemmri tíma litið.
Benda má á fleiri ákvæði sem ekki ná til dómara en ekki þykir þörf á því að
sinni.
Af öllu framansögðu verður dregin sú niðurstaða að hvort sem litið er til
tilgangs frumvarpsins eða einstakra greina þess er ljóst að það verður enn síður
heimfært á störf dómara en núgildandi lög nr. 38/1954 um réttindi og skyldur
starfsmanna ríkisins.
Á það hefur reynt að eðli dómstarfa hefur leitt til þess að lögin hafa í ýmsum
greinum ekki verið talin eiga við og þeim því ekki beitt um dómara.
3. Réttarfarsnefnd vinnur nú að samningu dómstólalaga, en heildarlög um
starfsemi þeirra hafa ekki verið sett til þessa. Annarsstaðar á Norðurlöndum
hafa slík lög verið sett. Hefur dómsmálaráðherra lýst yfir á opinberum vett-
vangi, að hann stefni að því að leggja frumvarp til dómstólalaga fyrir Alþingi
nk. haust. Stjóm Dómarafélags íslands er eindregið þeirrar skoðunar að slíkt
214