Tímarit lögfræðinga - 01.12.1996, Blaðsíða 58

maður ætti þess ekki lengur kost að gegna stöðu sinni vegna atvika, sem ekki yrðu
rakin til starfsmannsins sjálfs. Með lausn úr stöðu væri hins vegar átt við þau til-
vik, þegar stjómvaldi væri heimilt að víkja starfsmanni frá störfum vegna tiltek-
inna ávirðinga starfsmannsins. Með tilliti til þeirra upplýsinga, sem lágu fyrir um
aðdragandann að þeirri ákvörðun samgönguráðuneytisins að leggja niður hlutað-
eigandi starf, þótti umboðsmanni ekki annað verða séð en þar hefði mestu ráðið
samskiptaörðugleikar starfsmannsins og yfírmanns hans, og álit hins síðamefnda
um óhlýðni starfsmannsins við fyrirmæli hans. Þá var það álit yfirmanna starfs-
mannsins, að hann græfi undan stofnuninni með umtali sínu utan og innan hennar.
Með hliðsjón af þessum aðdraganda að starfslokum umrædds starfsmanns og fyrr-
greindum meginsjónarmiðum við skýringu ákvæða starfsmannalaga taldi umboðs-
maður, að umrædd staða hefði ekki verið lögð niður í skilningi 14. gr. starfsmanna-
laga. Hefði því borið að fara með málið skv. 7.-13. gr. starfsmannalaga úr því yfir-
menn starfsmannsins töldu hann hafa gerst brotlegan við starfsskyldur sínar. í áliti
sínu áréttaði umboðsmaður sérstaklega, að það leiddi augljóslega til mikillar
skerðingar á lögvörðum réttindum skipaðra nkisstarfsmanna og væri til þess fallið
að rýra starfsöryggi þeirra, ef stjómvöld ættu óheft mat á því hver tilvik féllu undir
niðurlagningu stöðu í skilningi 14. gr. starfsmannalaga. Með því væri opnuð leið
til að fara kringum óffávíkjanlegar reglur um lausn úr starfi og um þær afleiðingar,
sem ólögmæt frávikning gæti haft í för með sér. Þótt slíkt hefði sjálfsagt ekki vakað
fyrir stjómvöldum, gæti það ekki breytt neinu um þá niðurstöðu, að ólöglega hefði
verið að því staðið, þegar umræddur starfsmaður var látinn hætta störfum.
I framhaldi af áliti umboðsmanns Alþingis höfðaði starfsmaðurinn mál til
greiðslu bóta. Það var niðurstaða héraðsdóms, að þegar niðurlagning á stöðunni
væri skoðuð í ljósi alls þess, sem á undan var gengið varðandi starf hans, yrði
að telja að staðan hefði ekki verið lögð niður í þeim skilningi, sem leggja bæri
í 1. mgr. 14. gr. starfsmannalaga. Fyrst vilji hefði verið til þess að víkja starfs-
manninum úr starfi vegna ávirðinga hans, hefði borið að gera það í samræmi
við ákvæði 7.-13. gr. starfsmannalaga, eftir því sem við gat átt. Með því að svo
hafði ekki verið gert, hefði verið brotinn réttur á starfsmanninum, sem varðaði
bótaskyldu samkvæmt 3. mgr. 11. gr. laga nr. 38/1954.
Málinu var áfrýjað af hálfu ríkisins. í dómi Hæstaréttar frá 11. maí 1995 (H 1995
1347), var komist að þeirri niðurstöðu, að ríkisvaldinu hefði ekki tekist að sýna
fram á, að aðrar efnislegar forsendur en þær, sem beint tengdust umræddum
starfsmanni, hefðu ráðið því að staða hans hefði verið lögð niður. Að því athuguðu
og að öðru leyti með vísan til raka héraðsdóms var staðfest niðurstaða hans, um að
staðan hefði ekki verið lögð niður í skilningi 1. mgr. 14. gr. laga nr. 38/1954 um
réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins. Voru starfsmanninum því dæmdar bætur.
4.5 Þýðing réttarreglna um rökstuðning í slíkuni máluni
Eins og áður segir ber að fara með mál skv. ákvæðum þeirra laga, sent rakin
voru í kafla 4.1 hér að framan, ef ætlunin er að veita starfsmanni lausn úr starfi
sökum þess, að hann hefur brotið starfsskyldur sínar. Ef aðrar ástœður liggja hér
194