Tímarit lögfræðinga - 01.12.1996, Blaðsíða 13

1. Dómur 16. desember 1994 (Mál E-l/94) (Restamark)
1.1 Inngangur
Þann 16. desember 1994 kvað EFTA-dómstóllinn upp dóm í máli sem varðar
áfengiseinkasölu í Finnlandi. Þar reynir á all mörg atriði sem varpa ljósi á EES-
samninginn og þau lögfræðilegu álitaefni sem af honum leiða. Dómurinn er því
afar fróðlegur fyrir íslenska lögfræðinga, þótt nú hafi þegar verið gerðar
grundvallarbreytingar á einkaleyfi ÁTVR til innflutnings á áfengi.
1.2 Atvik málsins
Atvik málsins eru þau að finnskum einkaaðila Restamark var meinað að flytja
til Finnlands rauðvín frá Italíu og viskí frá Þýskalandi, án þess að fá fyrst
sérstakt samþykki frá finnsku ríkiseinkasölunni Alko. Restamark skaut úrskurði
héraðstollyfirvalda í Helsingfors til áfrýjunarnefndar tollyfirvalda (Tullilauta-
kunta). Áfrýjunarnefndin óskaði eftir ráðgefandi áliti EFTA-dómstólsins, á
grundvelli 34. gr. ESE-samningsins, á túlkun á tveimur ákvæðum EES-samn-
ingsins, þ.e. 11. og 16. gr.
Spurningar áfrýjunamefndarinnar eru svohljóðandi í íslenskri þýðingu:16
1. Ef áfrýjunarnefnd tollyfirvalda staðfestir þá ákvörðun tollstjórnar, að heimila ekki
frjálsa dreifingu innflutts áfengis, nema að fengnu lögmæltu leyfi Oy Alko Ab 1, er þá
mögulegt, þegar litið er til lögbundins einkaleyfis Oy Alko Ab til innflumings áfengis
annars vegar og jafnframt hins vegar til þeirra heimilda, sem fyrirtækið hefur lýst sig
reiðubúið að beita til að leyfa innflutning áfengis í söluskyni frá öðmm samnings-
ríkjum, með þeim skilmálum sem það setur, að sú ákvörðun feli ekki í sér magntak-
mörkun, eða takmörkun sem hefur sömu áhrif, andstætt 11. gr. samningsins um
Evrópska efnahagssvæðið.
2. Er lögbundið einkaleyfi sem áður er vísað til andstætt 16. gr. samningsins um
Evrópska efnahagssvæðið?
Ef svo er:
Er ákvæðið nægilega skýrt og óskilyrt til að hafa bein réttaráhrif og er þá hægt að líta
svo á að einkaleyfí til innflutnings hafi verið afnumið frá 1. janúar 1994?
1.3 Dómur EFTA-dómstólsins
a. Mál tækt til efnismeðferðar
EFTA-dómstóllinn fjallaði fyrst um þá spurningu hvort málið væri tækt til
efnismeðferðar fyrir dómstólnum. Nánar tiltekið, hvort áfrýjunarnefnd tollyfir-
valda í Finnlandi (Tullilautakunta) gæti talist dómstóll eða réttur (court or trib-
unal) í skilningi 34. gr. ESE, en 1. og 2. mgr. hennar hljóða svo:
EFTA-dómstóllinn hefur lögsögu til að gefa ráðgefandi álit varðandi túlkun á EES-
samningnum.
16 Sjá EES-viðbæti við Stjómartíðindi EB nr. 22, 21. júlí 1994 [94/EES/22/04].
149