Tímarit lögfræðinga - 01.12.1996, Blaðsíða 25

Þau efnislegu sjónarmið sem lúta að umfangi EES-samningsins, sérstaklega
að því er varðar beitingu reglna hans um fiskveiðar og sjávarútveg, komu ekki
til sérstakrar úrlausnar EFTA-dómstólsins í máli þessu. Þó að rökum um að
ESA væri ekki valdbær til að fjalla um málið hafí mjög verið haldið fram fyrir
dómstólnum af ESA, ríkisstjórn Noregs og framkvæmdastjóm EB, laut úrlausn
dómstólsins aðeins að því að ákvörðun ESA hefði ekki verið nægilega
rökstudd og var ákvörðunin felld úr gildi vegna þessa formgalla. Þar með var
ekki leyst úr því álitaefni hvort ESA væri til þess bær að fjalla um ríkisstyrki í
sjávarútvegi. Frá sjónarhóli Islendinga, og raunar einnig Norðmanna, er hér um
afar mikilvægt atriði að ræða. Er því rétt að rekja stuttlega þau sjónarmið sem
haldið var fram af hálfu ESA, Noregs, SSGA og framkvæmdastjómar EB um
valdbæmi ESA í þessum málaflokki.
ESA benti á að ákvæði bókunar 9, um viðskipti með fisk og aðrar sjávarafurð-
ir, væm sérákvæði sem gengju framar ákvæði 61. gr. samningsins um ríkisstyrki
almennt. Með sama hætti gengju sérákvæði 24. gr. ESE-samningsins um eftir-
litshlutverk ESA varðandi ákvæði samningsins um ríkisaðstoð framar almenn-
um ákvæðum um eftirlitshlutverk ESA í 5. og 22. gr. ESE-samningsins og
viðauka 3 við þann samning. í 24. gr. ESE-samningsins er hlutverk ESA í málum
sem lúta að ríkisaðstoð rakið og er þar ekki vísað til bókunar 9 við samninginn.
Þá er í bókun 26 við samninginn kveðið á um valdsvið og störf ESA á sviði
ríkisaðstoðar og er bókun 9 ekki nefnd. Hélt ESA því fram að mál sem lúta að
ríkisstyrkjum í sjávarútvegi væru ekki innan valdsviðs stofnunarinnar. Orðalag
bókunar 9, sem og sameiginleg yfirlýsing aðildarríkjanna um samþykkta túlkun
á 1. og 2. mgr. 4. gr. bókunar 9, leiddu og til þessarar niðurstöðu.35
Ríkisstjóm Noregs benti á að fiskafurðir féllu ekki undir EES-samninginn og
því ættu ákvæði 61.-64. gr. og 109. gr. samningsins ekki við. Það væri á ábyrgð
aðildarríkjanna að meta ríkisaðstoð á þessu sviði, eins og ljóst væri af sam-
eiginlegri yfirlýsingu þeirra um túlkun á bókun 9. Það væru því aðildarríkin og
sameiginlega EES-nefndin sem væru valdbær til að fjalla um mál sem þessi en
ekki ESA.
SSGA hélt því fram, að ESA væri eina stofnunin sem samkvæmt EES-
samningnum og ESE-samningnum gæti fjallað um kvörtun samtakanna og að
með tilliti til tilgangs EES-samningsins að tryggja öllum sömu samkeppnis-
skilyrði, einnig varðandi sjávarútveg, hlyti stofnunin að vera valdbær til að
35 Sjá „Sameiginleg yfirlýsing um samþykkta túlkun á 1. og 2. mgr. 4. gr. bókunar 9 um
viðskipti með fisk og aðrar sjávarafurðir”. Yfirlýsingin er prentuð í ritinu: Samningur um
evrópska efnahagssvæðið (EES) I. hluti af V. Meginmál EES samningsins og lokagerð.
Reykjavík, maí 1992, bls. 86. I 1. mgr. yfirlýsingarinnar segir: „Enda þótt EFTA-ríkin taki
ekki upp réttarreglur bandalagsins varðandi sjávarútvegsstefnuna er litið svo á, þar sem vísað
er til veittrar aðstoðar af ríkisfjármunum, að samningsaðilar meti röskun á samkeppni með
hliðsjón af 92. og 93. gr. EBE-sáttmálans og í tengslum við viðeigandi ákvæði í réttarreglum
bandalagsins um sjávarútvegsstefnuna og efni sameiginlegu yfírlýsingarinnar um c-lið 3. mgr.
61. gr. EES-samningsins”.
161