Tímarit lögfræðinga - 01.12.1996, Blaðsíða 52

val er ekki að ræða. Sé ekki fylgt hinni lögboðnu og ófrávíkjanlegu málsmeð-
ferð, er því um lögbrot að ræða. (2) Þegar um val er aftur á móti að ræða, er
a.m.k. ljóst, að val stjórnvalds á því í hvaða farveg mál er lagt, má ekki byggjast
á því sjónarmiði, að hægt sé að fylgja einfaldri málsmeðferð, en losna við að
fara með mál samkvæmt annarri tímafrekari og fyrirhafnarmeiri meðferð.
í framkvæmd hér á landi hefur að svo komnu aðallega reynt á þessa óskráðu
meginreglu á tveimur sviðum. Annars vegar við breytingu á skipulagi og hins
vegar við lausn opinberra starfsmanna úr starfi.
3. SKIPULAGSMÁL
I skipulagslögum nr. 19/1964, með síðari breytingum, er stjómvöldum veitt
heimild til þess að skipuleggja framtíðarþróun byggðar og landnotkun á tilteknu
svæði með sérstökum fyrirmælum, sem nefnd eru skipulag. Skipulag skv.
skipulagslögum skal sett með tilteknum hætti, sbr. IV. og V. kafla skipulagslaga.
Skal m.a. auglýsa skipulagið opinberlega og gefa aðilum, sem skipulagið
snertir, færi á að koma að athugasemdum við tillögu að skipulagi. Skipulag er
bindandi bæði fyrir stjórnvöld og almenning, hafi það orðið til með lögskipuð-
um hætti og verið birt í Stjórnartíðindum, sbr. 5. mgr. 18. gr. skipulagslaga og
7. gr. laga nr. 64/1943 um birtingu laga og stjómvaldaerinda. Eftir birtingu
skipulags verða allar nýbyggingar innan marka skipulagssvæðis að vera í sam-
ræmi við skipulagið. Segja má, að skipulag sé í senn stjórntæki stjórnvalda um
þróun byggðar og landnotkun, og trygging almennings fyrir því, að allar fram-
kvæmdir innan marka skipulags séu í samræmi við það.
Meginreglan er sú, að breytingar verða ekki gerðar á skipulagi, nema að
undangenginni sam.s konar málsmeðferð og höfð var á setningu þess, sbr. 1.
mgr. 19. gr. skipulagslaga. Sú undantekning er þó gerð, að skv. 3. mgr. 19. gr.
laganna er heimild til breytinga með mun einfaldari málsmeðferð, ef breyt-
ingarnar uppfylla það skilyrði að vera það óverulegar, að ekki sé talin ástæða til
meðferðar skv. 1. mgr. 19. gr. laganna. Er þá nægilegt, að sveitarstjóm geri til-
lögu til skipulagsstjórnar um breytingarnar. Tillögunni skal fylgja yfirlýsing
sveitarstjórnar um það, að hún taki að sér að bæta það tjón, er einstakir aðilar
kunna að verða fyrir við breytinguna. Ef skipulagsstjórn fellst á breytinguna,
staðfestir hún hana og tilkynnir umhverfisráðuneytinu, sem sér um að birta hana
í Stjórnartíðindum, sbr. 4. mgr. 19. gr. skipulagslaga nr. 19/1964.
í áliti umboðsmanns Alþingis frá 8. júní 1993 (SUA 1993:60 (67-68)), fjallaði
umboðsmaður um þau sjónarmið, sem líta ber til við mat á því, hvort breyting
á skipulagi verður talin óveruleg í skilningi 3. mgr. 19. gr. skipulagslaga. I þessu
sambandi er rétt að minna á, að í lögskýringargögnum kemur fram, að
nauðsynlegt sé, að sveitarstjórn sýni fulla varúð við slíkar breytingar.9
Þegar sveitarstjórn gerir tillögu til skipulagsstjórnar á grundvelli 3. mgr. 19.
gr. skipulagslaga um skipulagsbreytingu, sem vafasamt er að talist geti
9 Alþt. 1961, A-deild, bls. 1093.
188