Tímarit lögfræðinga - 01.05.1998, Qupperneq 53

einsleitni á Evrópska efnahagssvæðinu verði náð og viðhaldið.39 Rangt væri
hins vegar að líta svo á að þessu markmiði væri hætta búin ef óskráðar
meginreglur féllu utan gildissviðs ákvæðisins því ljóst er að hægt er að mæta
sjónarmiðum um einsleitni með öðrum hætti. Með tilliti til þessa er tæpast rétt
að skýra 6. gr. EES-samningsins svo rúmt að hún taki til meginreglna sem ekki
eru skráðar því meginröksemdin á bak við rúma túlkun byggir á veikum
sjónarmiðum.40
Ofangreindar hugleiðingar fela í raun í sér svar við því hvort Francovich-
málið teljist með þeim dómum sem 6. gr. EES-samningsins tekur til. í Rómar-
sáttmálanum er hvergi berum orðum kveðið á um skaðabótaskyldu aðildarríkja
gagnvart einstaklingum. Ef undan er skilin tilvitnun Evrópudómstólsins til 5.
gr. Rómarsáttmálans, sem á sér hliðstæðu í 3. gr. EES-samningsins, byggist
dómurinn í Francovich-málinu ekki á skýringu á einu eða fleirum nánar til-
greindum ákvæðum Rómarsáttmálans sem eiga sér efnislega samsvörun í EES-
samningnum. Það væri því andstætt ótvíræðu orðalagi 6. gr. að fella dóminn þar
undir. Þar sem ekki eru fyrir hendi nægilega veigamiklar röksemdir til að skýra
ákvæðið rúmt og beinlínis gegn orðalagi þess er niðurstaðan sú að Francovich-
málið sé ekki fordæmi að EES-rétti í skilningi þess ákvæðis. Verður ekki talið
skylt að leggja dóminn til grundvallar við túlkun. Þar með er hins vegar ekki
sagt að Francovich-málið hafi ekki þýðingu að EES-rétti. Til að fá úr því skorið
þarf að leita fanga í EES-samningnum sjálfum, uppbyggingu hans og grund-
vallarreglum.
3. UPPBYGGING OG GRUNDVALLARREGLUR EES-SAMNINGSINS
3.1 Röksemdir Evrópudómstólsins í Francovich-málinu
Niðurstaðan hér að ofan er sú að meginreglan um skaðabótaskyldu aðildar-
ríkja sem slegið var fastri í Francovich-málinu hafi ekki verið yfirtekin með 6.
gr. EES-samningsins. Liggur næst fyrir að kanna hvort sambærileg regla verði
39 Hér má einnig benda á það að EFTA-dómstóllinn virðist ekki gera skýran greinarmun á dómum
Evrópudómstólsins sem upp eru kveðnir fyrir 2. maí 1992 og síðari dómum, sjá dóm 21. mars 1995
í máli E-2/94 Scottish Salmoti Growers Association Limited gegn ESA (1994-1995) REC 59; dóm
16. júní 1995 í sameinuðum málum E-8/94 og E-9/94 Forbrukerombudet gegn Mattel Scandinavia
A/S og Lego Norge A/S (1994-1995) REC 113 og dóm 20. júní 1995 í máli E-l/95 Ulf Samuelsson
gegn Svíþjóð (1994-1995) REC 145.
40 Þegar ekki er skylt að beita túlkunarfyrirmælum 6. gr. EES-samningsins má ætla að rétt sé að
beita þeim sjónarmiðum sem fram koma í 31.-33. gr. Vínarsamningsins um alþjóðlegan
samningarétt frá 23. maí 1969 en almennt er litið á samninginn sem gildandi þjóðarétt. f 31. gr.
samningsins er orðuð sú meginregla að leitast eigi við að skýra ákvæði þjóðréttarsamninga í góðri
trú, þ.e. í sem bestu samræmi við orðalag samningsins í heild, það samhengi sem einstök ákvæði
koma fyrir í og tilgang ákvæða hans. Þar sem einsleitni er eitt af meginmarkmiðum EES-
samningsins hljóta dómar Evrópudómstólsins að vera þýðingarmikil lögskýringargögn við túlkun
samningsins. Sjá um nefnd ákvæði Vínarsamningsins Davíð Þór Björgvinsson: Lögskýringar
(fjölrit), Reykjavík 1995, bls. 146 og ennfremur Malcolm N. Shaw: Intemational Law (þriðja
útgáfa), Stóra-Bretland 1991, bls. 583 o. áfr.
137