Tímarit lögfræðinga - 01.10.1998, Qupperneq 53

2. Gera samning við forsjárforeldri og fá þann samning staðfestan af sýslu-
manni. Sá samningur er ekki grundvöllur dagsekta skv. 38. gr. barnalaga.
3. Krefjast þess að sýslumaður úrskurði um inntak umgengninnar. Sá úr-
skurður er kæranlegur til dómsmálaráðuneytis. Foreldri með úrskurð í
hendi getur nýtt sér réttarfarsúrræði 38. gr. bamalaga um dagsektir sé úr-
skurðurinn brotinn af forsjárforeldri.
4. Gangast við sáttatillögu sýslumanns um umgengni í ágreiningsmáli, sé for-
sjárforeldrið sammála þeirri tillögu. Sýslumaður staðfestir síðan það sam-
komulag. Forsjárlaust foreldri getur ekki krafist dagsekta skv. 38. gr. barna-
laga á grundvelli slíks samkomulags sé það brotið af forsjárforeldrinu.
6. AFLEIÐINGAR
Afleiðingar þessarar túlkunar ráðuneytisins geta verið á þá lund að samn-
ingum um umgengni muni fækka verulega. Oft og tíðum nást sættir í forsjár-
deilumálum fyrir dómstólum með því skilyrði að samið verði um ríflega um-
gengni því foreldri til handa sem ekki fær forsjána. Er það yfirleitt kappsmál
dómara og lögmanna aðila að forsjárdeilum ljúki með sátt. Telja þeir að með
dómsátt séu meiri líkur á að samkomulag verði áfram á milli aðila um barnið.
Er þetta gert með hagi barnsins og þarfir í huga. Algengt er að samkomulag um
umgengni sé forsendan fyrir því að slík dómsátt náist.
Eftir úrskurð ráðuneytisins og túlkun þess á 38. gr. barnalaga má gera ráð
fyrir því að forsjárlaust foreldri verði ekki eins fúst til sátta vitandi það að það
standi á byrjunarreit brjóti forsjárforeldrið umgengnissamninginn.
Einnig má búast við því að sé forsjárforeldri ákveðið í því að koma í veg fyrir
umgengni að það samþykki framkomnar kröfur hins foreldrisins hjá sýslu-
manni. Sé það gert þá verður ekki kveðinn upp neinn úrskurður og verður
ákvæðum 38. gr. bamalaga ekki beitt sem þvingunarúrræði þegar það sam-
komulag er síðan brotið.
Af öllu framansögðu er ljóst að það þvingunarúrræði sem felst í 38. gr.
barnalaga nr. 20/1992 og er sett til þess að tryggja frekar rétt bama til að um-
gangast báða foreldra sína mun með niðurstöðu dómsmálaráðuneytisins frá því
28. nóvember s.l. verka gagngert til að letja forsjárlausa foreldra til að ganga til
samninga um umgengni við börn sín sé einhver ágreiningur á annað borð til
staðar og því ekki í samræmi við anda laganna um að tryggja rétt barna og
hvetja foreldra til samninga í ágreiningsmálum.
Með setningu bamalaga nr. 20/1992 hefur samningsréttur foreldra verið
skertur frá því sem hann var samkvæmt ákvæðum eldri barnalaga nr. 8/1981.
Þar sem túlkun 38. gr. laga nr. 20/1992 er samkvæmt orðanna hljóðan er
nauðsyn að breyta því ákvæði þannig að aðilar sem semja um mál sín sjálfir
standi jafnfætis þeim sem hafa þurft að fá íhlutun yfirvalda í málefni sín.
221