Tímarit lögfræðinga - 01.12.2003, Blaðsíða 29

orðalagi dómsins er reglum stjómarskrár annars vegar og sáttmálans hins veg-
ar að nokkru beitt eins og þær væru hliðstæðar og geri sömu eða sambærilegar
kröfur um efni almennra laga og skýrleika ákvæða í þeim, sem fela í sér frávik
frá grundvallarreglum. Rök eru til þess að líta svo á að ákvæðum laga nr.
62/1994 sé í reynd beitt í málinu eins og þau hefðu stjómskipulega stöðu. Ef lit-
ið er svo á að hér sé sáttmálanum beitt án tillits til lögfestingar hans leiða sömu
rök til þess að þjóðréttarskuldbindingu hafí verið beitt eins og hún hefði stjórn-
skipulega stöðu.
Þetta kann að þykja djörf ályktun og hér megi sem oftar líta svo á að tilvís-
un til sáttmálans þjóni því hlutverki að styðja við tiltekna skýringu stjómar-
skrárinnar. Samt er ályktunin sem hér er dregin í betra samræmi við orðalag
dómsins. Við hæfi þykir að miða við að orðalagið sé valið að vandlega yfir-
lögðu ráði og vitni um raunverulega stöðu efnisákvæða laganna og um leið sátt-
málans sem réttarheimildar í hugum dómara við Hæstarétt.
H 1997 3231
Ákærða var gefið að sök kynferðisbrot gagnvart dóttur sinni. Héraðsdómur ákvað að
honum bæri að víkja af dómþingi á meðan dóttir hans gæfi skýrslu fyrir dómi á
grundvelli 6. mgr. 59. gr. laga um meðferð opinberra mála nr. 19/1991. Hæstiréttur
vísaði til þeirrar meginreglu að ákærði ætti rétt á að vera viðstaddur. Við skýringu 6.
mgr. 59. gr. yrði að taka mið af því að um grundvallarréttindi væri að ræða sem ættu
stoð í 70. gr. stjskr., sbr. og 8. gr. laga nr. 97/1995, og d-lið 3. mgr. 6. gr. samnings
um vemdun mannréttinda og mannfrelsis, sbr. lög nr. 62/1994 um mannréttindasátt-
mála Evrópu. Þó var talið að atvik væm það sérstök að heimilt væri að beita undan-
tekningarákvæði 6. mgr. 59. gr. laga um meðferð opinberra mála til að víkja varnar-
aðila af dómþingi.
Hér er ákvæðum stjómarskrárinnar og mannréttindasáttmálans beitt saman
og með hliðstæðum hætti til að renna frekari stoðum undir gildi þeirrar megin-
reglu og þýðingu þeirra gmndvallarréttinda sem 6. mgr. 59. gr. laga um með-
ferð opinberra mála er talin hvfla á.18
18 Annað dæmi er dómur Hæstaréttar 24. aprfl 2002 í máli nr. 461/2001. f dóminum er vísað
samhliða til 73. gr. stjómarskrárinnar, sbr. 11. gr. stjómskipunarlaga nr. 97/1995, og 10. gr. Mann-
réttindasáttmála Evrópu um rétt manna til skoðana og til að láta í þær ljós. Enn fremur dómur
Hæstaréttar 14. mars 2002 í máli nr. 397/2001. Deilt var um rétt Ö til að fá aðgang að minnis-
blaði sem fylgt hafði tilteknu skipunarbréft forsætisráðuneytisins um skipun starfshóps í kjölfar
dóms Hæstaréttar í fyrra öryrkjamálinu, sbr. H 2000 4480. í dómi Hæstaréttar segir m.a.: „Ber af
þessum sökum við úrlausn málsins að beita meginreglu 1. mgr. 3. gr. laganna um rétt almennings
til aðgangs að gögnum í opinberri stjómsýslu, sbr. og 73. gr. stjómarskrárinnar og 10. gr. mannrétt-
indasáttmála Evrópu, sem veitt var lagagildi á íslandi með lögum nr. 62/1994, en það ákvæði hef-
ur meðal annars verið skýrt svo að það eigi að tryggja að lagaákvæði sem veita almennan aðgang
að upplýsingum verði aðeins takmörkuð á þann hátt sem nauðsynlegt teljist í lýðræðisþjóðfélagi til
vemdar löglegum almanna- og einkahagsmunum". Hér er ákvæði stjómarskrárinnar og mannrétt-
indasáttmálans beitt saman.
363