Tímarit lögfræðinga - 01.12.2003, Side 40

5. RÖKSEMDIR AÐ BAKI STJÓRNARSKRÁRBREYTINGUM OG AF-
STAÐA STJÓRNARSKRÁRGJAFANS TIL NÝS TJÁNINGARFRELSIS-
ÁKVÆÐIS
5.1 Rök með breytingum á mannréttindaákvæðum stjómarskrárinnar og
áhrif 10. gr. MSE á nýtt tjáningarfrelsisákvæði hennar
5.2 Ágreiningsefni við meðferð stjórnarskrárfrumvarpsins varðandi tján-
ingarfrelsisákvæðið
6. DÓMAFRAMKVÆMD UM BEITINGU 73. GR. STJÓRNARSKRÁR-
INNAR OG ÁHRIF 10. GR. MSE í ÞVÍ SAMBANDI
6.1 Álitaefni um stöðu og áhrif 10. gr. sem almennra laga eftir breytingam-
ar á stjórnarskránni
6.2 Itarlegri rökstuðningur í dómum
6.3 Aukin vernd tjáningarfrelsis í umræðu um opinbera starfsmenn og
stofnanir samfélagsins
6.4 Vernd tjáningarfrelsis á vettvangi stjórnmálaumræðu
6.5 Frelsi til að lýsa skoðunum í verki
6.6 Réttur almennings til aðgangs að upplýsingum
7. NIÐURSTÖÐUR
1. INNGANGUR
Áhrif Mannréttindasáttmála Evrópu á íslenskan rétt hafa verið margvísleg á
þeim liðlega 50 árum sem liðin eru frá gildistöku sáttmálans en hafa þó að nær
öllu leyti komið fram á aðeins síðustu tíu til fimmtán árum. Markmið þessarar
greinar er að kanna sérstaklega hver hafa verið áhrif eins tiltekins ákvæðis
mannréttindasáttmálans, 10. gr. sem kveður á um vernd skoðana- og tjáningar-
frelsis, á vemd sambærilegra réttinda að íslenskum rétti sem vernduð eru í 73.
gr. stjómarskrárinnar.1 Það væri verðugt en umfangsmikið viðfangsefni að
fjalla um áhrif sáttmálans á ýmis svið íslensks réttar í víðara samhengi. Ber þar
vafalaust hæst áhrif 6. gr. sáttmálans og afleiðingar af niðurstöðum Mannrétt-
indanefndar Evrópu í íslenskum kærumálum varðandi dómstólaskipan og rétt-
arfar hér á landi sem leiddu til setningar nýrra laga um meðferð dómsvalds og
umboðsvalds í héraði nr. 92/1989 og gagngerrar endurskoðunar á réttarfarslög-
gjöfinni í kjölfarið.2 Því má hins vegar halda fram að 10. gr. Mannréttindasátt-
mála Evrópu (MSE) sé gott dæmi til umfjöllunar um það hvernig áhrif sáttmál-
1 Grein þessi er í nokkrum megindráttum byggð á erindi fluttu á málþingi Lögfræðingafélags ís-
lands og Mannréttindastofnunar Háskóla íslands þann 26. september 2003 um Mannréttindasátt-
mála Evrópu og áhrif hans á íslenskan rétt.
2 Jón Kristinsson gegn Islandi. Skýrsla Mannréttindanefndar Evrópu frá 8. mars 1989 (mál nr.
12170/86) og dómur Mannréttindadómstóls Evrópu (MDE) frá 1. mars 1990 þar sem málinu var
lokið með sátt. Sjá einnig sátt í máli Einars Sverrissonar gegn Islandi fyrir mannréttindanefndinni
frá 6. febrúar 1990 (mál nr. 13291/87).
374