Tímarit lögfræðinga - 01.12.2003, Page 65

ríkisins, til verndar heilsu eða siðgæði manna eða vegna réttinda eða mannorðs
annarra, enda teljist þær nauðsynlegar og samrýmist lýðræðishefðum.
í athugasemdum með 11. gr. frumvarpsins sem varð 73. gr. stjskr. er lýst
markmiðum hins nýja tjáningarfrelsisákvæðis og vísað til 10. gr. MSE og 19.
gr. alþjóðasamnings um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi í umfjöllun um
inntak og efnislega vemd sem stefnt er að með ákvæðinu. Er rakið það markmið
breytinganna að rýmka stjómskipulega vernd tjáningarfrelsisins og á það bent
að hafa beri til hliðsjónar við skýringar á nánara inntaki tjáningarfrelsisins
ítarlegar skilgreiningar sem finna megi í þessum alþjóðasamningum. Segir svo
í athugasemdunum:
Þannig segir í upphafi 1. mgr. 10. gr. mannréttindasáttmálans að sérhver maður eigi
rétt til tjáningarfrelsis, en tekið er síðan fram að sá réttur nái m.a. einnig til frelsis til
að taka við og skila áfram upplýsingum og hugmyndum. I 2. mgr. 19. gr. alþjóða-
samningsins um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi segir í byrjun að allir skuli eiga
rétt til að láta í ljós skoðanir sínar, en í kjölfarið er tekið fram að í þessum rétti felist
frelsi til að leita, taka við og miðla vitneskju og hugmyndum. Þegar að er gáð má þó
sjá að í raun er ekki svo stórfelldur munur á 2. mgr. 11. gr. frumvarpsins og þessum
ákvæðum því samkvæmt þeim telst réttur manna til að taka við upplýsingum,
vitneskju eða hugmyndum frá öðrum og miðla slrku síðan áfram aðeins vera hluti af
tjáningarfrelsinu. Má ganga út frá að þessir nánar skilgreindu þœttir tjáningarfrelsis
felist einnig í 2. mgr. 11. gr. frumvarpsins þótt þeir séu ekki taldirþar upp með sam-
bœrilegum hœtti og í áðurnefndum ákvæðum alþjóðasamninga, enda er almennt ekki
gengið jafnlangt í greinum frumvarpsins og gert er í samningunum í viðleitni til að
skilgreina til hlítar einstök hugtök.49
I athugasemdum við 11. gr. er fjallað um hinar nýju takmörkunarástæður í 3.
mgr. ákvæðisins í framhaldi af umfjöllun um þá reglu sem stendur óbreytt í
ákvæðinu um að menn skuli ábyrgjast hugsanir sínar fyrir dómi. Segir síðan um
röksemdir fyrir takmörkunarákvæðinu:
í núgildandi 72. gr. er ekki tekið nánar fram undir hvaða kringumstæðum geti reynt
á slíka ábyrgð og ekki er heldur minnst þar á hvort og þá hvenær geti komið á annan
hátt til álita að takmarka rétt manns til að tjá hugsanir sínar. Að því leyti eru ákvæði
11. gr. frumvarpsins öðru marki brennd því í 3. mgr. er tekið beinlínis fram að með
lögum sé unnt að setja tjáningarfrelsi skorður vegna allsherjarreglu eða öryggis
ríkisins, til verndar heilsu eða siðgæði manna eða vegna réttinda eða mannorðs ann-
arra. Benda verður þó á að ekki er ætlast til að unnt yrði að beita heimildunum til að
skerða tjáningarfrelsi í 3. mgr. til að réttlæta frávik frá reglunni í 2. mgr. 11. gr. um
bann við ritskoðun. Að öðru leyti skal þess getið að telja má að upptalningin í 3. mgr.
11. gr. á ástœðum, sem geti réttlœtt að meginreglunni um tjáningarfrelsi verði viícið
til hliðar með lögum, endurspegli að mestu leyti óskráðar reglur um þetta efni sem
49 Alþt. 1994-1995, A-deild, bls. 2104.
399