Tímarit lögfræðinga - 01.12.2003, Page 77

fréttamenn um borð í skipinu. í umræðuþætti í sjónvarpi tveimur vikum eftir birt-
ingu fréttarinnar var rætt við sjávarútvegsráðherra um mál þetta og lét hann þar
falla ummæli með harðri gagnrýni á vinnubrögð bæði fréttastofunnar og frétta-
mannsins. Hann vísaði m.a. til þess að fréttamaðurinn væri yfirlýstur andstæðing-
ur kvótakerfísins og að alvarlegt mál væri fyrir fréttastofu að sviðsetja fréttir eins
og þama hefði verið gert en markmið fréttamannsins væri að koma höggi á físk-
veiðistjómunarkerfið erlendis og heima fyrir. I meiðyrðamáli sem fréttamaðurinn
höfðaði á grundvelli 235. og 236. gr. alm. hgl. krafðist hann refsingar yfir sjávar-
útvegsráðherra og ómerkingar ummæla en ráðherra var sýknaður.
I málinu fléttuðust saman ýmsir áhugaverðir þættir. I fyrsta lagi var hér um
að ræða málsókn einstaklings á hendur stjómmálamanni, sjávarútvegsráðherra,
fyrir ummæli sem sá síðarnefndi lét falla í andsvörum við gagnrýni á stjórn-
málastefnu sem hann stóð fyrir. Hæstiréttur leit hér svo á að réttur til færa fram
harða gagnrýni á stjórnmálamenn og stjórnmálastefnur þeirra væri ekki aðeins
í aðra áttina og gæti kallað á hörð andsvör þess sem gagnrýni beindist að:
... kvaddi stefndi sér margoft hljóðs á opinberum vettvangi og gagnrýndi stefnu
stjórnvalda í máli, sem heitar pólitískar deilur hafa staðið um, auk þess sem
gagnrýni var beint að áfrýjanda sjálfum. Með því að hasla sér völl í stjórnmáladeilu
með þessum hætti mátti stefndi búast við því að andsvör kœmu frá áfrýjanda sem
forsvarsmanni stjómvalda við framkvæmd stefnu þeirra um stjóm fiskveiða.
Segja má að þessi afstaða endurspegli mjög svipuð sjónarmið og staðfest hafa
verið í framkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu, til dæmis í nýlegum dómi í
máli Jerusalem gegn Austurríki þar sem sagði m.a. í 38. mgr.:63
Politicians must display a greater degree of tolerance, especially when they themselves
make public statements that are susceptible to criticism. However, private individuals or
associations lay themselves open to scrutiny when they enter the arena of public debate.
í öðru lagi er vert að huga að stöðu stefnanda í málinu út frá því hvort hann
naut stöðu fréttamanns sem miðlaði upplýsingum um mikilvægt pólitískt deilu-
mál og þá jafnframt hvort hann ætti rétt á sérstakri æruvernd sem slíkur því ekki
var deilt um tjáningarfrelsi hans. Ekki vildi Hæstiréttur fallast á að hann nyti
sérstakrar vemdar sem fréttamaður í ljósi stöðu hans að öðra leyti og aðdrag-
anda að myndatökunni og benti í því sambandi á eftirfarandi atriði:
Þátttaka hans í opinberri umræðu um fiskveiðistjórnunarkerfið og brottkast á fiski
takmarkaðist þó engan veginn við tilvik, þar sem hann kom fram í hlutverki frétta-
manns við miðlun eða skýringu á fréttaefni.
63 Dómur MDE í máli Jerusalem gegn Austurríki frá 27. febrúar 2001, 38. mgr. Sambærilega af-
stöðu dómstólsins um þetta atriði má einnig sjá í dómi MDE í máli Nilsen og Johnsen gegn Noregi
frá 25. nóvember 1999, 52. mgr.
411