Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1955, Blaðsíða 25

23
Miklu meira er í blöðum en leggjum, og er svo um aðrar jurtir.
I blaði af vínrabarbara mældust 129,4 mg, en 20,4 í leggnum.
Tómatar. 1 ensku töflunum eru talin 25 mg í tómötum, 18 í
hinum dönsku, en aðeins 10 í norsku töflunum. Af þeim fáu sýnis-
hornum, sem hér hafa verið athuguð, má ætla að meðalmagnið
sé um eða undir 20 mg.
Ýmsar aðrar jurtir.
Af jurtum þeim, sem hér eru taldar, hafa fjallagrös, hvönn og
söl, svo sem kunnugt er, verið notuð talsvert til manneldis hér
á landi á liðnum öldum, en margar hinna, svo sem skarfakál og
fíflarætur, hafa verið notaðar í viðlögum, einkum í harðindum,
og til varnar gegn skyrbjúg.
Fjallagrös voru athuguð tvisvar aðeins, höfðu verið geymd
í nokkra mánuði. C-vítamín var ekki greinanlegt, en talsvert var
af öðrum afsýrandi (,,reducerandi“) efnum, og er ekki fyrir það
að synja, að örlítið magn C-vítamíns kunni að hafa dulizt þess
vegna.
Hvönn. Ræturnar voru grafnar í nóvember og desember. I
„bruminu“, sem var mun stærra en sjálfur rótarstokkurinn,
mældist frá 17,1—25,0 mg, en í rótarstokknum aðeins 4,8—8,1
mg. Tölurnar í töflu 8 sýna vegin meðaltöl þessara hluta. Úr-
gangur taldist vera nálægt 40%, og svarar þá meðaltalið 12,8 mg
til þess að úr 100 g af uppteknum rótum fáist 7,7 mg. Virðist
ekki allfjarri lagi að líkja hvannarótum við kartöflur að C-
vítamíngildi.
Um tíma tíðkaðist það í sumum sveitum landsins að fara á
rótafjall, og voru ræturnar oft geymdar í mold til vetrarins,
en forn siður var það, segir í Ferðabók E. Ól. og B. P., að
hafa hvannagarð heima við bæinn. Er ekki ólíklegt, að svo mikl-
um birgðum hafi stundum verið safnað til vetrarins, að veruleg
búbót hafi verið að vegna C-vítamínsins, og væri fróðlegt að
kanna heimildir þar um.
Miklu minna mun hafa kveðið að notkun hvannaleggja, nema
e. t. v. þar sem hvannagarðar voru. Leggirnir hafa verið etnir