Búnaðarrit - 01.01.1888, Blaðsíða 134

130
ljóst, hverja þýðingu pessi regla hefir og geti fylgt hermi,
ætla ég í fáum orðum að rej'na að skýra frá:
Myndunareðli og þróun kartöflunnar. Kartaflan
er hnúðmyndaður eða hnöllóttur greinarendi, oftast
meira eða minna aflangur. Hún er nokkurs konar æxl-
unarfæri eða Ím^wíí^/im'kartöfluplöntunnar. Hún safu-
ar í sig næringarefnum, móðurplantan deyr, en hún lifir
og geymir pennan forða handa liinni nýju plöntu, sem
hún framleiðir næsta ár. Slcotin eða spín/irnar, sem
vaxa út úr kartöfiunni leita upp til yfirborðsins, verða
að grænum ofanjarðarstönglum og bera blöð blóm og
greinar. Greinarnar vaxa upp úr liornunum á milli
blaðleggsins og stöngulsins eins og á öðrum plöntum-
|>ær greinar eða skot, sem springa út í hinum efri blað-
hornum eða blaðöxhnn eru grænar með reglulegum
grænum blöðum, en neðri blaðaxlaskotin, er við lireyk-
inguna hyljast moldu, leita niður í jörðina og verða að
fölum eða hvítleitum jarðgreinum með örsmáum hreist-
urblöðum, og eru pau flest framan til á greininni.
J>egar frá líður, fer hinn fjölblaðaði greinarendi að prútna
og verða hnöllóttur — kartaflan fer að myndast —.
Hnöllungurinn vex nú, eftir pví sem á sumarið líður;
framan við smáblöðjn á lionum myndast dálitlar liolur
eða lautir (augun), ogofurlítill knappur kemur í ljós í
hverri holu, en blöðin sjálf verða að upplileyptri boga-
myndaðri brún neðan víð lioluna eða augað. |>etta sést
ljóslega á proskaðri kartöflu. Stundum er dálítill sepi
út úr miðri brúninni. Augun á kartöflunum eru pví
blaðaxlir með knöppum eða brumi. Knapparnir springa
út og verða að spírum. Spírurnar eru skot eða grein-
ar á liinum linöllótta stöngulenda eða kartöflunni, sem
verða að ofanjarðarstönglum eins og fyrr er sagt, en
bogamynduðu brúnirnar annars vegar við auguu eru
ummynduð blöð. J>egar maður heldur kartöflunni pann-