Dvöl - 01.01.1938, Blaðsíða 45

D V ö L
39
þangað til 1916. Hann gerist for-
göngumaður í alþjóða hafrann-
sóknum og fer hvern vísindaleið-
angurinn á fætur öðrum, en kenn-
ir þess á milli við háskólann í
Oslo og heldur vísindafyrirlestra
víða um lönd. Síðasta hafrann-
sóknaleiðangur sinn fer hann 1914
um austan vert Norður-Atlants-
haf, til Portúgal, Madeira og Az-
oreeyja, og aftur til Noregs. Er
óhætt að fullyrða, að Nansen var
þá orðinn einn allra kunnasti vís-
indamaður Norðmanna um allan
heim.
En nú urðu vegamót í æfi Nan-
sen. Hann var orðinn heimsfræg-
ur vísindamaður og háskólakenn-
ari, viðurkenndur afreksmaður til
allra mannrauna, og bráðskarpur
athugandi. En hitt vissi enginn,
að í þessum röska og glæsilega
vísindamanni, bjó mannvinur og
stjórnmálamaður á heimsmæli-
kvarða.
Upphaf þessa máls er það, að
matvælaskortur verður mikill í
Noregi af völdum styrjaldarinnar,
eínkum kornskortur. Er Nansen
þá fenginn til þess, að vera for-
seti nefndar, sem send var til
Bandaríkjanna, til þess að reyna
að komast að samningum við
Bandaríkjastjórn um kornsölu.
jÞetta var 1917. Nansen tókst að
jkomast að hinum beztu samning-
|um, og var þó við ærna örðug-
leika að stríða. Nú líður að ófrið-
arlokum, og eru þá á þriðju
miljón heimilislausra herfanga og
pólitískra flóttamanna í Norður-
álfu og í Austurlöndum. Enginn
þóttist neitt geta gert fyrir þá, og
enginn vildi sinna þeim nema
Rauði krossinn. Eftir að vopnahlé
var samið, tekur Nansen að tala
máli þessara manna, og fóru svo
leikar eftir langa baráttu, að Nan-
sen var falið að hafa forgöngu
um, að koma heim og útvega
borgararéttindi og föðurland 500
þús. herföngum frá Síbiríu, Kína,
Armeníu og Palestínu. Var stofn-
uð nefnd, er aðsetur hafð,i í París,
til að afla fjár til starfans, og
fékkst það helzt, en þó af skorn-
um skammti, hjá þingum hlutað-
eigandi þjóða. Leysti Nansen
þetta geysi-torvelda verk svo vel
af hendi, að talið var, að enginn
maður í heimi annar hefði gert
það svo vel.
Árið 1917 verður byltingin í
Rússlandi, eins og kunnugt er.
Allt, sem sagt er um bolsana nú
á dögum, er hégóminn einber á
móti því blossandi hatri, sem ríkti
á Vesturlöndum gegn Rússlandi
og stjórn þess þá. Ofan á hið
pólitíska hatur bættist svo það,
að Bretar og Frakkar og banda-
menn þeirra, litu á Rússland sem
svikara og liðhlaupa í styrjöldinni,
því að þeir höfðu gert sérfrið við
Þjóðverja undir eins og bolsar
voru komnir til valda.
Síðan er friður hafði verið
saminn, réðust ýmsir innrásarherir
í Rússland, og hugðust að steypa
veldi bolsanna, og næstu ár geis-