Dvöl - 01.01.1938, Page 75

D V 0 L
69
Bókafregnir
Jóhannes úr Kötlum: Hrímhvlta
mó&ir. Söguljóð, Rvk., Heims-
kringla h.f. 1937.
Þess er oft réttilega og maklega
getið hinni íslenzku þjóð til hróss,
að á hörmungatímum líkamlegs skorts
og andlegrar einangrunar liafi hún
aldrei glatað ástinni á söng og sögu
nó heldur viðleitninni að klæða hugs-
anir sínar í töfrabúning stuðla oghöf-
uðstafa. Á hitt er sjaldnar minnzt,
sem raunar er þó ekki nema eðlilegt,
að allur þorri þeirra ljóða, sem urðu
til við þessi skilyrði, er innantóm
orðabarsmíð og hendingahnoð, oftast
nær frásagnir af löngu liðnum at-
burðum, sannar eða ósannar, endur-
vaktar í vísnaformi, án alls innleggs
af snilli hins skapandi listamanns,
sem einn góðan veðurdag mótar and-
litsdrætti í steininn, sem öld eftir öld
hefir legið við götuna. Með öðrum
orðum: Hér voru á ferðinni söguljóð
af frumstæðustu tegund. Þessum sögu-
Ijóðum má annars skiptai i tvo flokka
eftir efni, þar sem annarsvegar ber
mest á yrkisefnum eins og píningar-
historíu Jesú frá Nazaret og öðrum
skyldum, en hinsvegar fjarstæðu-
þrur.gnum hreystiverkasögum af Göngu-
Hrólfi, Herrauði og Bósa og þeirra
nótum. Það er lærdómsríkt að athuga
í þessu sambandi, hver áhrif lífs-
kjör þjóðarinnar og skáldanna hafa
á val yrkisefnanna ekki síður en form-
ið og hinn Iistræna frágang yfirleitt.
Annarsvegar rísa upp úr nekt og neyð
fólksins bænarandvörp til ímyndaðra
dulmagna, hinsvegar gnæfir dýrkun-
in á hinu líkamlega ofurmenni, sem
sigrast á öllum þrautum og veltir sér
í frægð og frama, en skáldið sjálft
liggur í kör eða staulast horað og
soltið milli bæja á vergangi.
Nú á síðustu áratugum hafa íslenzk
ljóðskáld hafið söguljóðagerðina upp
úr þeirri eymd og niðurlægingu, sem
hún virtist vera búin að ávinna sér
um alla eilífð, og þó hefir ef til vill
aldrei verið ort hlutfallslega jafn-
lítið af sög\djóðum á Islandi og ein-
mitt á þessum sömu áratugum. Einstök
kvæði og kvæðaflokkar eftir glæsi-
legustu skáld þjóðarinnar um menn og
málefni úr hennar eigin sögu hafa
veitt söguljóðunum þegnrétt í ríki þess
skáldskapar, sem kröfur eru gerðar
til.
Skönimu fyrir áramótin síðustu kom
á markaðinn bók eftir Jóhannes úr
Kötlum, sem eingöngu hefir að geyma
þessa tegund ljóða. Bókin nefnist
„Hrímhvíta móðir“, og eru í hcnni
tuttugu kvæði, flest stórkvæði á ís-
lenzkan mælikvarða. Fyrsta og síð-
asta kvæðið eru einskonar rammi
um aðalefni bókarinnar, sem með
réttu má kalla augnabliksmyndir úr
lífi íslenzkrar þjóðar frá dögum hins