Dvöl - 01.10.1939, Qupperneq 33

DVÖL
271
Finnlandi, einkum til sveita;
margir hvorki læsir né skrifandi.
Foreldrar Sillanpáás voru þó bæði
læs og móðir hans skrifandi. Ekki
mun það reyndar hafa verið mjög
almennt, að fólk væri ólæst, þótt
hitt væri látið dankast að nema
ritlistina, því að það höfðu lengi
verið lög þar í landi, að þeir
einir fengju að ganga í heilagt
hjónaband, sem gátu stautað og
kunnu fræðin.
Það var hinn fyrsti skóli Sillan-
páás, að hann lærði að lesa við
kné foreldra sinna, meðan móðir
hans spann og faðirinn heflaði,
alveg eins og átt hafði sér stað
um finnsk alþýðubörn kynslóð
eftir kynslóð. Fyrir flestum var
það bæði upphaf og endir mennt-
unarinnar. En einskær tilviljun
varð þess valdandi, að Sillanpáá
komst lengra á menntabrautinni —
í skóla. Þegar hann var ellefu ára,
var stofnaður barnaskóli í sveit-
inni hans. Höfðu árið áður (1898)
verið samþykkt lög, sem heimiluðu
að starfrækja (með ríkisstyrk)
barnaskóla í sveitum, þar sem
þrjátíu börn gæfu sig fram. Vegna
dræmrar aðsóknar að hinum nýja
skóla, lá við sjálft, að hætta yrði
við allt saman. Þá var það, sem
móðir kennslukonunnar, fjarskyld-
ur ættingi Sillanpáás, færði í tal
við móður hans, hvort hún vildi
ekki senda drenginn í skólann.
Hún færðist fyrst hálfvegis undan,
af ótta við, að hann, svo ungur og
illa undir búinn, mundi ekki geta
fylgzt með hinum börnunum. Þó
lét hún loks til leiðast, og aldrei
mun hana hafa iðrað þess.
Af námsferli Sillanpáás segir svo
ekki, fyrr en hann hafði lokið stúd-
entsprófi (1908) í Tammerfors,
verksmiðjubænum fræga. Síðan
var hann fimm ár við háskólann í
Helsingfors. Hugðist hann um skeið
að leggja stund á læknisfræði, en
hvarf frá því og sneri sér að nátt-
úruvísindunum. Las hann þá jöfn-
um höndum líffræði, eðlisfræði,
efnafræði og dýrafræði, án þess þó
að keppa að ákveðnu marki með
náminu, enda lauk hann aldrei
prófi.
En þótt Sillanpáá hyrfi þannig
próflaus frá háskólanum, voru
stúdentsárin honum ómetanlegur
undirbúningur undir æfistarf hans,
er síðar varð. Honum vildi það til
happs, að komast i kynni við
Járnefeldt-fjölskylduna, sem á
þeim árum var athvarf og annað
heimili rithöfunda, skálda og lista-
manna og efnilegustu mennta-
mannanna af yngri kynslóðinni.
Járnefeldt-heimilið var einn gróð-
ursælasti vermireitur „ungfinnsku"
þjóðernishreyfingarinnar, og bók-
menntir og listir voru þar í háveg-
um hafðar. í kunningj ahópi þessar-
ar fjölskyldu var ungum mennta-
mönnum gott að vera og örvandi
til dáða. Þar kynntist Sillanpáá
Járnefeldt-bræðrunum þremur, er
urðu kunnir menn; Arvid rithöf-
undur, Eero málari og Armas tón-
listarmaður. Systir þeirra var gift